____
LIEVER IN HET SCHEMERDUISTER
het ondemocratisch gedrag van agro-giganten
Wat is Cargills rol in de vernietiging van het Amerikaanse kleine en middelgrote boerenbedrijf? Dat is moeilijk precies vast te stellen. Want hoewel Cargill verreweg 's werelds grootste agro-multinational is en zodoende als geen ander wereldwijd invloed heeft op het boerenbestaan en op het voedsel, is het bedrijf naar de pers toe gesloten als een oester.
Zo schreef het ondernemersblad Financial Times een speciale bedrijfsreportage over de firma onder de kop: "Cargill: te groot om low profile te blijven." Volgens het blad "schuwt" het bedrijf "de publiciteit." 42
"Zelfs in Minneapolis, waar Cargill gevestigd is, zijn de families Cargill en MacMillan niet bekend", staat te lezen in 'Hoover's Handbook of American Business'. 43+ Het Agrarisch Dagblad publiceerde een paar jaar geleden de halfjaarcijfers van Cargill. Het voegde daaraan toe: "De melding van de halfjaarcijfers is bijzonder, omdat voor het eerst werd gebroken met de traditie om alleen jaarresultaten te melden. Volgens het bedrijf is per ongeluk interne informatie verspreid." 44
|
Drie jaar soebatten
In 1992 wijdde het ondernemersblad Fortune een uitvoerig artikel aan Cargill. Onder het kopje: 'Inside a secretive giant' schreef de hoofdredacteur: "Ons enige probleem: het bedrijf praat bijna nooit met de pers. Ronald Henkoff, onze bureauchef uit Chicago, kreeg een eersteklas cursus in de kunst van de lange termijnplanning. (..) Het kostte drie jaar brieven schrijven en gesprekken voeren - het was zelfs een heus agendapunt op de directievergadering - voordat hij het groene licht kreeg voor een uitgebreide bedrijfsreportage." 45 |
Uit alles blijkt dat Cargill hoe dan ook zo onzichtbaar mogelijk probeert te blijven. "Onze ervaring is dat mensen geen zaken met je willen doen, als je te groot bent", liet Kerry Hawkins, directeur van Cargill Canada zich eens ontvallen. 46
De firma is in de gelegenheid op de achtergrond blijven omdat zij een familiebedrijf is en niet aan de beurs genoteerd is. Zodoende hoeft zij geen jaarverslag uit te brengen. De laatste jaren geeft zij een zeer summier en globaal en zodoende oncontroleerbaar financieel overzicht. Omdat Cargill geen consumentenartikelen produceert, maar halffabrikaten, zal je haar naam niet tegenkomen in de supermarkt.
Achter de schermen grote invloed op politici
Welke politieke invloed Cargill precies heeft, is niet bekend, omdat het bedrijf liever achter de schermen opereert. Maar dat Cargills invloed enorm is, staat buiten kijf. Cargill-directeuren zitten in tal van nationale en lokale overleggen van de industrie. 47+ Zo is de vorige president-directeur van het bedrijf, Ernest S. Micek, voorzitter van de Emergency Committee for American Trade, een koepel van 53 van Amerika's grootste bedrijven met in totaal vier miljoen werknemers en een gezamenlijke omzet van meer dan duizend miljard dollar. 48
Voormalig president-directeur van Cargill Nederland, Rhoef Hoeffelman, werd in 1996 voorzitter van het Comité van Graanhandelaren. Hij was al commissaris van Deutsche Bank de Bary, voorzitter van de raad van bestuur van Eurosilo en bestuurslid van Coceral, de Europese koepel van handelsfirma's in granen, zaden en veevoedergrondstoffen. 49
De contacten tussen Cargill en de Amerikaanse regering zijn van oudsher intensief. Zo benoemde president Nixon Cargills vice-president-directeur Pearce in 1971 tot 'speciale vertegenwoordiger voor handelsbetrekkingen' met de rang van ambassadeur. In deze hoedanigheid loodste hij de wet door het Congres die Amerika's handelspolitiek een generatielang bepaalde. 50 Na zijn succesvolle missie trad Pearce in 1974 opnieuw in dienst bij Cargill.
Voormalig Cargill-directeur Daniel Amstutz was van 1987 tot 1989 Amerika's hoofdonderhandelaar landbouw voor de GATT.
In 1993 werd Cargills toenmalige president-directeur Whitney MacMillan lid van een GATT-adviesgroep voor het Amerikaanse Congres. 51 Voormalig president-directeur Micek is lid van de invloedrijke ondernemersorganisatie 'Business Roundtable' en van de 'President's Export Council' die Clinton adviseert over uitbreiding van de export van de VS. 52
Soms is de route omgekeerd en neemt Cargill ex-politici in haar gelederen op. Zo werd de voormalige Amerikaanse vice-president Walter Mondale in 1993 lid van de directieraad. 53 Nog hetzelfde jaar werd Mondale ambassadeur in Japan, zodat hij deze functie moest opzeggen. Wel beschikte Cargill nu over een eerste-klas contact in dit voor haar zo belangrijke land. 54+
Van 1991 tot 2000 was oud-Landbouwminister en voorzitter van de CDA-fractie in de Eerste Kamer, Braks 55, lid van de Raad van Commissarissen van Cargill Nederland. 56+
Cargill heeft tal van contacten op het hoogste niveau, dat is duidelijk. Maar wat zij precies bespreekt, welke afspraken ze maakt met politici en bestuurders, dat alles blijft onbekend. Want alles speelt zich af in de wandelgangen of achter gesloten deuren. Zo kan een van de allermachtigste bedrijven ter wereld met een directe en enorme invloed op het leven van miljoenen en miljoenen boeren en consumenten bijna zonder controle van buitenaf haar strategie uitstippelen en tot uitvoer brengen. Journalisten en direct betrokken boeren en consumenten weten nauwelijks wat er gaande is en kunnen al helemaal geen invloed uitoefenen.
|
Alleen de Amerikaanse president is machtiger
Het Amerikaanse ondernemersblad Forbes: "Sinds het begin van de zestiger jaren probeert Cargill in toenemende mate de graanhandel en landbouw van de Verenigde Staten te beïnvloeden." 57 Dagblad Star Tribune uit Minneapolis, waar Cargills wereld-hoofdkantoor staat, schrijft trots: "Misschien heeft William R. Pearce, vice-president-directeur van Cargill, meer invloed gehad op de politiek dan de meeste gekozen overheidsfunctionarissen, uitgezonderd de presidenten." 58 |
|
Cargill-soap
April 2000 kwam het gerenommeerde persbureau Reuters met het bericht dat Cargill Nederland een fabriek in gereedheid bracht om gentech-vrije soja te gaan verwerken en daarvoor speciaal gentech-vrije soja uit Brazilië ging importeren. Dat was opmerkelijk nieuws, omdat Cargill tot dan toe altijd gezegd had dat gentech soja niet gescheiden kon worden (behalve tegen zeer hoge kosten) en ook niet gescheiden hoefde te worden, omdat gentech soja volledig veilig zou zijn (zie hoofdstuk 17). En vooral opmerkelijk omdat voor de Amerikaanse boeren Cargill de belangrijkste steunpilaar van gentech is. Het artikel was gebaseerd op een interview met George Henni, manager Protein Products Europe van Cargill. Ik belde naar het bedrijf, werd doorverbonden met Henni, meldde me als journalist en vroeg of hij het Reutersbericht gezien had. Dat had hij. Vervolgens vroeg ik hem of het bericht klopte. Daar draaide hij ingewikkeld omheen en zei geen ja en ook geen nee. Op gegeven moment vroeg ik hem op de man af of Cargill Nederland een fabriek in gereedheid bracht om gentech-vrije soja te gaan verwerken. Toen begon hij tegen me te schreeuwen: "Dat staat er helemaal niet" en "u weet niet waar u het over heeft." Ik: "Kunt u dat wat toelichten?" Henni: "Dat doe ik niet en als u wat wil weten komt u maar hier." Ik: "Heel graag, kunnen we meteen een afspraak maken?" Henni (kwaad mompelend): "Ja, volgend jaar maart." Ik: "Eens kijken, wanneer schikt u ... begin volgende week?" Ondertussen was Henni wat gekalmeerd en we spraken voor donderdag af, op zijn kantoor. Toen ik daar op de afgesproken tijd aankwam, was hij er niet. Wel lag er een brief met verontschuldigingen. Hij had me niet kunnen bellen, omdat hij mijn telefoonnummer niet had, etc. "Wilt u zo vriendelijk zijn mij morgen, vrijdag, op kantoor te bellen." Toen ik 's ochtends om negen uur belde kreeg ik een collega van Henni aan de lijn. "Nee, meneer Henni is er niet. Die is voor een vergadering naar Engeland en is pas laat weer terug." Ik: "Hè ?! Ik heb hier een brief voor me liggen waarin hij me vraagt hem vandaag op kantoor te bellen." Collega: "Ja, meneer Henni was ook op kantoor, van acht tot negen uur. Maar nu is hij weg. Maar maandag, dan is hij er." Ondertussen had ik van een zeer betrouwbare bron binnen het bedrijf gehoord dat Cargill Nederland al sinds "enige tijd" gentech-vrije sojaprodukten maakt. Ook wist hij me te vertellen dat de sojafabriek van Cargill Liverpool de helft van het jaar gentech-vrij draaide. Van de Reutersjournalist hoorde ik dat hij zijn artikel nog voor publikatie aan Henni gemaild had. "It is all right" had Henni hem geantwoord. |
* *
*
Verder naar het volgende hoofdstuk >>
<< Terug naar het begin van dit hoofdstuk.
* *
*
NOTEN
42. Financial Times; 30 november 1998. terug
43+. Hoover's Handbook of American Business 1992; pag. 165. terug
= Het Amerikaanse ondernemersblad Fortune (1 juli 1991) spreekt over Cargill als de "intens gesloten multinational" en schrijft verder (13 juli 1992): "De firma (..) onthult slechts een fractie van haar financiële gegevens, zelfs aan haar bankiers."
= Business Week (18 november 1991) heeft het over de "gesloten graan-gigant".
= De Amerikaanse onderzoeksjournalist Ralph Nader schrijft in een artikel over Whitney MacMillan, de toenmalige president-directeur van Cargill: "Een uitputtend literatuuronderzoek leverde slechts één interview met MacMillan op." The Big Boys - power and position in American business; Ralph Nader en William Taylor; Pantheon Books; New York, 1986; pag. 298. terug
44. Agrarisch Dagblad; 18 januari 1996. terug
45. 'Inside America's Biggest Private Company'; Fortune; 13 juli 1992. terug
46. Ontario Farmer; 4 oktober 1989. Geciteerd in: Invisible Giant - Cargill and its Transnational Strategies; Brewster Kneen; Pluto Press; Londen, 1995; pag. 5. terug
47+. "De firma verkiest te werken via invloedrijke handelsorganisaties - waarvan de hoofdkwartieren in Washington gebruik maken van de bekende schare full-time lobbyisten, van mensen die de ministeries in de gaten houden, van veelgebruikte verzendlijsten en van campagnebijdragen om hun wensen op Capitol Hill onder de aandacht te brengen. Cargill is aangesloten bij meer dan twintig van deze handelsorganisaties in Washington, van het American Meat Institute tot de Corn Refiners Association, het American Iron and Steel Institute, de National Turkey Federation, de North American Export Grain Association en de National Association of Wheat Growers. Verder heeft Cargill, of een dochteronderneming, banden met ieder van de volgende organisaties: American Corn Millers Federation, American Feed Manufacturers Association, American Seed Trade Association, Chicago Board of Trade, Futures Industry Association, Miller's National Federation, National Broiler Council, National Corn Growers Association, National Council for U.S.-China Trade, National Council of Commercial Plant Breeders, National Grain Trade Council, National Institute of Oilseed Products, National Peanut Council, National Soybean Processors Association, Procompetitive Rail Steering Committee en U.S. Feed Grain Council.
Hun uiterst moderne lobby-technieken bieden Cargill het voordeel invloed in Washington te hebben, zonder het nadeel al te zeer geassocieerd te worden met controversiële voorstellen of bepaalde politieke manoeuvres." The Big Boys - power and position in American business; Ralph Nader en William Taylor; Pantheon Books; New York, 1986; pag. 323. terug
48. Delta Farm Press; 31 juli 1998.
Star Tribune; 24 december 1997.
Milling & Baking News; 31 december 1997.
'Cargill Chairman Micek to address agricultural issues at World Trade talks in Seattle'; persbericht Cargill; 30 november 1999; www.cargill.com/today/releases. terug
49. Cargill Koerier; maart en mei 1996.
Het Financieele Dagblad; 15 maart en 19 juni 1996. terug
50. Invisible Giant - Cargill and its Transnational Strategies; Brewster Kneen; Pluto Press; Londen, 1995; pag. 67. terug
51. Milling & Baking News; 7 december 1993. Geciteerd in: Invisible Giant - Cargill and its Transnational Strategies; Brewster Kneen; Pluto Press; Londen, 1995; pag. 69. terug
52. Star Tribune; Minneapolis, Minnesota; 8 juli 1998.
Incorporated Economic Leadership Reclaimed; Ernest S. Micek, president-directeur van Cargill; toespraak op het Farm Journal Forum in Washington D.C.; 30 november 1998; www.cargill.com terug
53. Invisible Giant - Cargill and its Transnational Strategies; Brewster Kneen; Pluto Press; Londen, 1995; pag. 69. terug
54+. Ook Monsanto, het gentech-zaadbedrijf en de agrochemie-gigant waarmee Cargill intensief samenwerkt, zorgt voor goede contacten met de overheid. Zo heeft zij Michael Kantor, die van 1996 tot 1997 VS-minister van Handel was, in haar Raad van Commissarissen zitten. Monsanto Company 1997 Annual Report; pag. 64. terug
55. Het Financieele Dagblad; 20 april 1991.
Jaarverslag 1998/1999; Cargill B.V.; pag. 20.
Archief van de Kamer van Koophandel te Amsterdam. terug
56+. Een paar andere voorbeelden van het warme contact tussen de Nederlandse overheid en Cargill:
= Mei 1996 reikte landbouwminister Van Aartsen de 'George Washington Vanderbilt Trophy' uit aan Cargills algemeen president-directeur Micek, omdat het bedrijf "een zeer uitzonderlijke bijdrage heeft geleverd aan het verstevigen van de handels- en investeringsrelatie tussen Nederland en de Verenigde Staten." Bij de prijsuitreiking waren honderden vertegenwoordigers van de overheid (!) en het Nederlands-Amerikaanse bedrijfsleven aanwezig. Cargill Koerier; september 1996.
= Begin 2000 heeft de Nederlandse ambassade in Moskou het rapport 'Market of oil seeds products in the Russian Federation' uitgebracht. Dit "geeft een overzicht van de belangrijkste produktiegebieden van de diverse oliezaden. De verwerkende industrie is verouderd en moet, om internationaal concurrerend te zijn, ingrijpend worden gemoderniseerd. Hierbij en bij de handel in olieprodukten zouden Nederlandse bedrijven betrokken kunnen worden." Dit is belangrijke informatie voor Cargill, dè allergrootste verwerker van oliehoudende zaden in Nederland. Berichten Buitenland - nieuwsbrief voor de Nederlandse agribusiness; ministerie LNV; maart 2000; pag. 35.
= W. de Wit, directeur Industrie en Handel van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV): "Het is van strategisch belang voor de Nederlandse agribusiness om complete ketens te ontwikkelen in Midden- en Oost-Europa, gezien de problemen die met name de verwerkende industrie in die landen ondervindt. Het departement ondersteunt deze ontwikkeling. LNV zal de positie van de Nederlandse agribusiness in Midden- en Oost-Europa daarom verder faciliteren en ondersteunen." Berichten Buitenland - nieuwsbrief voor de Nederlandse agribusiness; ministerie LNV; januari 2000; regiospecial Midden- en Oost-Europa, pag. 8. terug
57. Forbes; 18 september 1978; geciteerd in: Invisible Giant - Cargill and its Transnational Strategies; Brewster Kneen; Pluto Press; Londen, 1995; pag. 66. terug
58. Star Tribune; 29 juni 1993; geciteerd in: Invisible Giant - Cargill and its Transnational Strategies; Brewster Kneen; Pluto Press; Londen, 1995; pag. 67. terug
* *
*
Verder naar het volgende hoofdstuk >>
<< Terug naar het begin van dit hoofdstuk.
_