DUISTERE
MACHTEN

 
 
Hoofdstuk  13         
 
Inhoud - Sprookje - Vernietiging boerenbestaan - Agro-economische structuur
 
 Cargill - Conclusie - Verbeek - Ontwikkelingen - Slot - Bijlagen - Links
 
 Bestellen/Downloaden/Reageren - dDH - Duurzaamsite - Landbouwsite - Verder >>
 
 
________    
____		  
 
IN DE HELE WERELD EEN VINGER IN DE PAP  
 
Cargill blijft uitbreiden
 
 
Met precies dezelfde strategie die Cargill gebruikt om nieuwe markten binnen te dringen, breidt ze zich uit over de wereld. Pas in de twintiger jaren, toen Cargill een zeer solide positie had in de Verenigde Staten, begon ze plannen te maken voor internationale handel. 189 In 1929 stuurde de firma een eerste contactpersoon naar Genua, met de opdracht niet te hard van stapel te lopen: "Absorb the atmosphere, perfect your Italian." 190 Pas in de loop van de vijftiger jaren begaf Cargill zich op grotere schaal in de internationale graanhandel. 191 Ze opende daarvoor kantoren in Genève, Hamburg, Londen en Antwerpen.

Tientallen jaren is Cargill bezig geweest om vaste grond aan de voet te krijgen in Japan. Dit was extreem moeilijk vanwege de weerstand van vijf grote Japanse handelsconglomeraten, de zaibatsu. In 1950 begon Cargill handel te drijven met Japan. In 1956 vestigde het concern er een handelskantoor. Eind zestiger, begin zeventiger jaren verzorgde ze negentig procent van de import van oliezaadmeel, een bestanddeel van veevoeder. In 1995 was Cargill het eerste Amerikaanse bedrijf dat het recht kreeg tarwe, gerst en rijst te verkopen. Daarmee was zij min of meer geaccepteerd als een Japans bedrijf.
In 1998 nam Cargill als eerste buitenlandse firma een Japans bedrijf onder haar hoede, dat op het punt stond failliet te gaan. 192 (Japan is de grootste importeur van Amerikaanse landbouwprodukten. 193+)

Ook in India blijft Cargill zoeken naar mogelijkheden, ondanks alle verzet onder de bevolking en opwinding in de Indiase kranten. Hong Kong en Taiwan vormen een derde en vierde steunpunt in Zuidoost-Azië. De opzet is toegang te krijgen tot de veelbelovende Chinese markt. 194+ Volgens Cargill-directeur Huber is de Chinese middenklasse "op zoek naar gevarieerder eten en zal de graan-consumptie stijgen door de grotere vraag naar vlees, melk en eieren." Hij pleit ervoor "het agri-food system open te stellen voor vrijhandel en vrije investeringen." 195

'Optimaal partnership' in Ivoorkust  
 
Samen met de minister-president van Ivoorkust, legde Cargills president-directeur Micek begin 1999 de eerste steen voor een cacaoverwerkende fabriek in dat land. Volgens de Cargill Koerier 196 is deze fabriek "een zeer substantiële investering van Cargill in Afrika en garandeert zij de mogelijkheid voor de cacaoboeren in Ivoorkust om hun bonen af te zetten." Paul Lammers, president-directeur van de cocoa-division van Cargill, meent: "Deze operatie heeft alles in zich van een optimaal partnership tussen Ivoorkust en Cargill; zij hebben de grondstoffen en wij de technologie om die te verwerken. Samen kunnen wij de groei van de vraag naar cacao wereldwijd aan."
Het artikel gaat niet in op het grote machtsverschil tussen de afzonderlijke cacaoboeren die gedwongen zijn tegen de lage wereldmarktprijs te verkopen en de allergrootste agro-multinational met afzetkanalen in tientallen landen, een gedetailleerde kennis van de prijsontwikkeling, ruime opslagmogelijkheden en contacten op de hoogste niveaus.

 
Oost-Europa

Vanzelfsprekend is Cargill actief in Oost-Europa, Rusland en de voormalige sovjetrepublieken. Zo opende ze bijvoorbeeld in 1991 in Polen een handelskantoor. Ondertussen heeft de firma in dat land vijf veevoederfabrieken en een zetmeel/glucose-bedrijf en verkoopt ze er raapzaad*- en zonnebloemzaad. Verder handelt zij er in vruchtesap, graan, plantaardige olie en waardepapieren als aandelen en obligaties. 197
Ook in Moskou opende Cargill in 1991 een handelskantoor. Ondertussen exporteert ze olieprodukten, metalen, tarwe, zonnebloemzaad en gerst. Ze importeert vruchtesap, plantaardige oliën, suiker, cacao, granen, hazelnoten en pinda's. In 1995 verwierf het concern een meerderheidsbelang in een glucosefabriek. 198

In Kazachstan vormde Cargill in 1993 een joint venture voor het beheer van twee graansilo's. In Uzbekistan begon de firma in 1992 een handelskantoor voor de export van katoen. 199


  Machtig

Cargill tracht in de belangrijkste landen waar ze actief is een "interessante positie in te nemen." 200 Zo is ze in Canada de belangrijkste leverancier aan boeren (zaad, kunstmest, bestrijdingsmiddelen en krediet) 201; in Argentinië is de firma de belangrijkste exporteur van landbouwprodukten 202; in Vietnam is zij een van de grootste opkopers van landbouwprodukten 203; en in Brazilië het grootste agro-bedrijf. 204


Creatief belasting betalen

De tientallen buitenlandse vestigingen en talloze internationale transacties 205+ bieden een prachtige gelegenheid om via creatief boekhouden het betalen van belasting zoveel mogelijk te vermijden. Of zoals Cargill-directeur W.B. Saunders in 1976 voor het Amerikaanse Congres verklaarde: "Belastingen vormen een doorslaggevend kosten-element in onze branche. (..) Om te kunnen concurreren met gevestigde buitenlandse ondernemingen moesten we wel proberen de belastingkosten niet groter te laten zijn dan de hunne." 206
Deze opmerking is wel bijzonder crypties. Cargill maakt als grote vervoerder royaal gebruik van allerlei overheidsvoorzieningen. Om te kunnen beoordelen of de bijdrage die Cargill levert aan de schatkist een redelijk tegenprestatie is en in verhouding staat tot haar omzet en winst, moeten we weten hoeveel belasting Cargill betaalt. Het wordt eentonig: Cargill verschaft deze gegevens niet.

Schimmige dochterbedrijven  
 
In Utrecht blijkt Cargill Sawit B.V. gevestigd te zijn. Dit bedrijf is een volle dochter van Cargill Asia Pacific LTD uit Singapore, die op haar beurt een dochter is van Cargill Inc.
Het bedrijf heeft 'nul werkzame personen' in dienst volgens de Kamer van Koophandel, maar wel drie directeuren die alle drie in Singapore wonen. Volgens de flinterdunne en weinig verhelderende jaarstukken bedraagt het vermogen van de BV 12 miljoen gulden. Niettemin heeft zij 78 miljoen gulden uitgegeven voor participaties in andere, niet met name genoemde, bedrijven.
Naast Cargill B.V. en Cargill Export B.V. die in hoofdstuk 11 aan bod kwamen, is er in Nederland verder nog een Cargill Eurofinance B.V. gevestigd, een Cargill Holdings B.V., een Cargill Financing B.V., een Instant Holding B.V. en een Cargill Cocoa B.V.. De officiële jaarstukken maken niet duidelijk wat deze BV's uitspoken. Wel is duidelijk dat Cargill mogelijkheden te over heeft met geld te schuiven, als dat voor haar voordelig is. 207 (Zie bijlage 10, 'formele eigenaren'.)

 
*          *           *

Verder naar het volgende hoofdstuk >>
<< Terug naar het begin van dit hoofdstuk.
 
*          *           *
 
 
NOTEN
 *Raapzaad wordt ook wel koolzaad genoemd. In Amerika spreekt Cargill over 'canola'. Misschien omdat 'rapeseed' mensen bij de genetisch gemanipuleerde variant op het idee kan brengen dat dit zaad via 'rape' , met geweld aan de natuur ontwrongen is? terug
 
189. Cargill - trading the world's grain; Wayne G. Broehl, Jr; University Press of New England; Hanover, 1992; pag. 279. terug
190. Idem; pag. 429. terug
191. Idem; pag. 774, 792. terug
192. Financial Times; 30 november 1998.
Invisible Giant - Cargill and its Transnational Strategies; Brewster Kneen; Pluto Press; Londen, 1995; pag. 154 e.v.
Star Tribune; Minneapolis; 13 oktober 1998. terug
193+. Global Agriculture: Challenges for the Future; Alan Tennessen, vice-president-directeur Cargill; toespraak 4 februari 1998, Hawaii; www.cargill.com
= Japan produceert zelf slechts 28 procent van het graan dat zij nodig heeft. De rest importeert zij, voornamelijk uit de VS. Berichten Buitenland - nieuwsbrief voor de Nederlandse agribusiness; ministerie LNV; februari 2000; pag. 18. terug
194+. Meer over de mogelijkheden voor Cargill in China:
= "Sinds het midden van de zeventiger jaren, toen de Verenigde Staten diplomatieke banden met China aanknoopte, is Cargill op de Chinese markt actief. Het concern heeft 650 werknemers op acht lokaties in China en heeft een jaaromzet van ongeveer $ 1 miljard. Het merendeel daarvan - $ 700 miljoen - bestaat uit import." Reuters; 8 december 1999.
= "In landen als India, China, Indonesië en Brazilië wonen volgens (..) Frans van Bijsterveld van Rabobank International steeds meer mensen met een Westers uitgavenpatroon. 'Voor de voedings-industrie is deze koopkrachtige consument een uitdagende markt." Berichten Buitenland - nieuwsbrief voor de Nederlandse agribusiness; ministerie LNV; februari 2000; pag. 9.
= "Maar er bestaat (in China) wel een markt van 100 miljoen mensen die meer dan 10.000 dollar per jaar verdienen." Berichten Buitenland - nieuwsbrief voor de Nederlandse agribusiness; ministerie LNV; februari 2000; pag. 8. terug
195. Food Security and the Rural Economy; Daniel R. Huber, president-directeur Cargill Asia Pacific; 22 september 1997; toespraak gehouden op een China-congres, georganiseerd door de WereldBank in Hong Kong. terug
196. Cargill Koerier; maart 1999; terZake pag. 4. terug
197. www.cargill.com; 1996. terug
198. Idem. terug
199. Idem. terug
200. formulering uit: Cargill Koerier; september 1997; terZake, pag. 1. terug
201. Business Profile; Cargill Ltd.; september 1995. terug
202. Milling & Baking News; Marriam, Kansas, 26 september 1995. terug
203. www.cargill.com; 1998. terug
204. Invisible Giant - Cargill and its Transnational Strategies; Brewster Kneen; Pluto Press; Londen, 1995; pag. 120. terug
205+. Extra winstmogelijkheden voor internationaal opererende bedrijven als Cargill:
= "Als Cargill een lading maïs verkoopt aan een Nederlandse veevoederfabriek, wordt het graan per boot over de Mississippi vervoerd, in Baton Rouge overgeladen in een zeewaardig schip en naar Rotterdam gebracht. Op papier echter (..) is de route ingewikkelder. Cargill verkoopt de maïs eerst aan Tradax International in Panama, die Tradax/Genève 'inhuurt' als agent; Tradax/Genève regelt vervolgens de verkoop aan de Nederlandse fabriek via haar dochter Tradax/Holland. De winst wordt geboekt bij Tradax/Panama, een belastingparadijs-firma, en Tradax/Genève ontvangt alleen honorarium voor het makelen tussen Tradax/Panama en Tradax/Holland." Merchants of Grain; Dan Morgan; geciteerd in: The Big Boys - power and position in American business; Ralph Nader en William Taylor; Pantheon Books; New York, 1986; pag. 305.
Tradax was (is?) een handelsonderneming van Cargill, waarvan sinds 1979 niks meer is vernomen. Invisible Giant - Cargill and its Transnational Strategies; Brewster Kneen; Pluto Press; Londen, 1995; pag. 29.
= Van Gijzen Advocaten en Notarissen weet hoe je, als je het slim aanpakt, iets tweemaal kan afschrijven voor de belastingen: "Grensoverschrijdende lease heeft vaak te maken met het verschil in (fiscale) wetgeving tussen de betrokken landen. Het verschil in belastingheffing maakt crossborder leasing interessant voor financiers. Zij kunnen in het ene land economisch eigendom ter beschikking stellen aan de leasenemer voor gebruikmaking van de afschrijving en in een ander land de juridische eigendom aan de leasegever voor hetzelfde doel. Voor alle partijen is het dus van belang om te weten welke eigendomsvorm wordt gehanteerd voor de belastingheffing. (..) Een lease-overeenkomst kan roerende of onroerende zaken en vermogensrechten zoals aandelen tot object hebben." ImportExport; Rabobank; 14 januari 2000. terug
206. Invisible Giant - Cargill and its Transnational Strategies; Brewster Kneen; Pluto Press; Londen, 1995; pag. 30. terug
207. Cargill Sawit B.V. jaarstukken 1997; juli 1999.
Cargill Eurofinance B.V. jaarstukken 1998; januari 2000.
Register Kamer van Koophandel Amsterdam. terug
 
*          *           *

Verder naar het volgende hoofdstuk >>
<< Terug naar het begin van dit hoofdstuk.  
 
 

_ 		___