____
WAT VRIJHEID BETEKENT VOOR DE CHIPKO-VROUWEN
door: Vandana Shiva
Op 30 november 1986 was Chamundeyi, een vrouw uit het dorpje Nahi-Kala in de Doon-vallei, boombladeren en planten voor veevoer aan het verzamelen in het bos, toen ze vrachtwagens de berg op hoorde rijden naar de kalksteengroeve. Sinds september 1986 lag er een Chipko-kamp op de weg naar de groeve, opgezet vanuit de dorpen uit de Thano streek, om de mijnbouw te stoppen die een ware milieuramp veroorzaakte. Daarom zouden de vrachtwagens daar eigenlijk niet op de weg kunnen rijden. De mijnwerkers echter hadden de activisten aangevallen en hen van de weg gesleept. Daarna waren ze doorgereden. Chamundeyi gooide haar sikkel weg, holde de helling af en ging pal voor de vrachtwagens staan die de berg opreden en riep de chauffeurs toe dat ze alleen over haar lijk door zouden kunnen rijden. Na haar een stukje voortgeduwd te hebben, stopten de vrachtwagens en keerden ze om.
In april 1987 voerde de bevolking van Nahi-Kala nog steeds actie omdat de overheid de mijn alsmaar niet sloot, hoewel de concessie al in 1982 verlopen was. De mijnbouwactiviteiten waren volstrekt in strijd met de Forest Conservation Act (Bosbehoudwet) van 1980. De actie van de bevolking de mijnbouw te stoppen was een gevolg van het falen van de overheid, die haar eigen wetten niet handhaafde. De mijnbouwbaas nam intussen het recht in eigen hand. Op 20 maart 1987 bracht hij tweehonderd criminelen naar het gebied, die de vreedzame activisten aanvielen met stenen en ijzeren staven. Maar de kinderen, vrouwen en mannen verlieten de blokkade niet. Zij zijn hun eigen leiders, ze nemen hun eigen beslissingen en zijn hun eigen krachtbron.
De mythe dat bewegingen geschapen en draaiend gehouden worden door charismatische leiders van buiten is doorgeprikt door de geweldloze strijd in Nahi-Kala, waar gewone vrouwen als Itwari Devi en Chamundeyi de plaatselijke leiders werden vanwege hun uitzonderlijke geestelijke kracht. Deze onzichtbare kracht van vrouwen als zij vormt de krachtbron van de Chipko - een beweging die begon met het omarmen van bomen en die na een ontwikkeling van twee decennia nu ook levende bergen en rivieren 'omarmt'. Iedere nieuwe fase van de Chipko-beweging wordt geschapen door onzichtbare vrouwen. In 1977 bedacht Bachni Devi uit Advani de milieu-leus van de Chipko: 'Wat brengen bossen voort? Aarde, water en frisse lucht.'
|
Een tiental jaren later inspireerde Chamundeyi de Chipko-dichter
Ghansam 'Shailani' tot het lied:
Een strijd om de waarheid is ontbrand In Sinsyaru Khala Een strijd voor onze rechten is ontbrand In Malkot Thano Zuster, het is een strijd voor het behoud Van onze bergen en bossen Zij geven ons het leven Omarm van harte het leven Van de levende bomen en beken Verhinder het afgraven van de bergen Dat onze bossen en beken doodt Een strijd om het leven is ontbrand In Sinsyaru Khala |
Op 29 maart, tijdens een bijeenkomst van Chipko-vrienden, bracht ik een dag door met Chamundeyi en Itwari Devi, om hun verborgen kracht en die van de natuur te leren kennen. Hier zijn wat fragmenten uit ons gesprek:
Vandana: Welke schade heeft het winnen van kalksteen aangericht in Nahi-Kala?
Chamundeyi: Toen ik zeventien jaar geleden naar Nahi kwam waren de bossen rijk. Ze stonden vol met ringal, tun, sinsyaru, gald, chir en banj. Door de mijn van Gujral zijn ringal, eiken en sinsyaru verdwenen. Onze waterbronnen, die gevoed werden door de bossen zijn ook opgedroogd. Twaalf bronnen zijn droog gevallen. Twee jaar geleden viel een waterval droog, die er altijd het hele jaar door was; de waterval van de Mande-ka-Chara, die ontspringt in Patali-ka-Dhar en die de Sinsyaru Khala voedt. De mijnbouw doodt onze bossen en beken, de bronnen van ons bestaan. Daarom zijn we bereid ons leven te geven om onze bossen en rivieren te redden.
Itwari: De Sinsyaru-ka-Khala was een smalle stroom, die het hele jaar door niet droog viel. Haar oevers waren weelderig begroeid met sinsyaru struiken. Tegenwoordig is het een brede, droge bedding met brokken kalksteen. Door de vernietiging die de mijnbouw teweeg heeft gebracht zijn er al heel wat van onze molens, bossen en rijstvelden weggespoeld. Toen Gujral hier voor het eerst kwam, was hij gekleed in lompen. Ik herinner me nog dat ik naar de watermolen kwam om graan te malen. Gujral was net aangekomen met een aftandse vrachtwagen en zijn lunch bestond uit droge chappati met rauwe ui. Nu, na 26 jaar lang van onze berg geroofd te hebben, is Gujral een rijk man met twaalf vrachtwagens, die een heel leger criminelen kan inhuren om ons aan te vallen, net zoals hij een heel leger arbeidskrachten kan charteren om onze berg af te graven. Zeven maanden kamperen we al op de berg om zijn mijn gesloten te krijgen en steeds vaker probeert hij ons toe te takelen en bedreigt hij ons met de dood.
In het begin raapte hij brokken kalksteen uit de rivierbedding. Toen ging hij de berg op. Tien jaar lang dolf hij intensief kalksteen en veranderde hij onze rijke en produktieve berg in een woestenij. De levensbron van Sinsyaru is een woestenij geworden. We besloten toen dat de mijn gesloten moest worden, wilden onze kinderen nog een bestaan hebben.
De jongeren van Yuvak Mandal, die samenwerkten met onze Mahila Mandal om de mijn gesloten te krijgen, waren zes maanden tot een jaar oud toen Gujral voor het eerst naar ons dorp kwam. Hun hele leven lang hebben ze gezien hoe hij ons land en onze natuurlijke hulpbronnen als zijn privé-eigendom behandelde. Het Chipko-protest kwam in een stroomversnelling toen de jongeren een aandeel in de opbrengst vroegen voor het delven in Gram Sabha. Gujral zei tegen hen: "Jullie zijn groot geworden van de kruimels die ik jullie toegeworpen heb - hoe durven jullie een aandeel in de opbrengst te vragen." De jongeren zeiden: "We zijn groot geworden van het eten wat we van onze moeders hebben gekregen - en de bergen, de bossen en de beken zijn als onze moeders - en we laten je de bronnen van ons bestaan niet langer vernietigen. We zullen je vrachtwagens naar de mijn niet doorlaten."
Chamundeyi: Op 20 maart zagen we een vrachtwagen van Gujral aankomen rijden. Mensen van Gujral duwden de vijf activisten van het Satyagraha kamp weg. Meteen kwamen een stel vrouwen aanhollen, waaronder ik. We hielden de vrachtwagens tegen en zeiden: "Alsjeblieft, luister naar ons." Ze hadden vrouwen uit de achterbuurten van Dehra Dun ingehuurd om ons te aan te vallen. Deze duwden ons weg en gingen naar de blokkade. Acht criminelen kwamen bij ons staan en zeiden: "Luister, moeders en zusters, jullie zitten hier nu al zes maanden met Chipko-activisten. Welke voorzieningen hebben zij jullie geschonken in die zes maanden?" Ik zei: "Luister, broeders, Gujral heeft 26 jaar lang onze berg afgegraven. Wat heeft híj voor ons gedaan? De Chipko-mensen zijn pas zes maanden hier om met ons te strijden - kom over 26 jaar nog maar eens terug om te horen waarmee ze ons geholpen hebben". De mensen van Gujral zeiden: "Vraag maar wat je nodig hebt, we zullen het jullie geven." Wij antwoordden: "We verlangen maar één ding, we hebben maar één eis: sluit de mijn." Ze zeiden dat ze zouden stoppen met delven, en dat ze alleen maar de kalksteen zouden ophalen die ze al gedolven hadden. Wij zeiden hen: "Nee, die stenen komen van de berg en wij zullen ze daar weer terug leggen om de berg te herstellen. We zullen er dammen van aanleggen tegen de erosie. We zullen onze bossen en onze berg beschermen met die stenen. Ze zijn het vlees van Dharti Ma (Moeder Aarde). We zullen ze terugleggen waar ze horen en haar wonden helen." Toen zeiden de mannen van Gujral: "Bij iedere rit die we maken, geven we jullie wat stenen uit de vrachtwagen." We bleven erop hameren dat we de mijn gesloten wilden hebben, en dat niks ons kon tegenhouden. Ze zeiden: "We zullen jullie een vrachtwagen geven. Bahuguna (een woordvoerder van de Chipko-beweging - jps) kan jullie dat niet geven." We antwoordden: "We zijn ons eigen transportmiddel, onze voeten zijn het meest betrouwbare vervoermiddel. We hoeven jullie vrachtwagens niet. We willen alleen, dat de mijn gesloten wordt."
Vandana: Dit is de derde keer dat ze jullie aanvielen; wat gebeurde er tijdens het november-incident in 1986?
Chamundeyi: Ik had juist mijn kinderen te eten gegeven en ging naar het bos om veevoer te verzamelen, samen met mijn zoons Suraj Singh en Bharat Singh. Ik zag een vrachtwagen aankomen. Ik stuurde Suraj Singh naar het kamp van de Satyagrahis, maar die waren al aangevallen en van de weg gesleurd. Ik kwam de vrachtwagens halverwege de mijn tegen, ging ervoor staan en zei: "Alleen over mijn lijk kunnen de vrachtwagens erdoor." Uiteindelijk keerden ze om.
Vandana: Wat zijn de drie belangrijkste dingen in je leven die je zou willen beschermen?
Chamundeyi: Onze vrijheid, onze bossen en ons voedsel. Zonder deze zijn we niks, zijn we arm. Als we ons eigen voedsel kunnen produceren zijn we welvarend - we hebben geen baantjes van zakenlui of van de overheid nodig - we zorgen voor ons eigen levensonderhoud - we produceren zelfs gewassen voor de verkoop zoals rajma en gember; aan 200 kilo gember hebben we genoeg om alles te kopen wat we nodig hebben. De bossen zijn van wezenlijk belang, omdat ze compost en veevoer leveren. Onze vrijheid in de bossen te werken en landbouw te bedrijven is erg belangrijk. Gujrals mijn vernietigt ons werk en onze welvaart, terwijl mijnbouw werk en welvaart zou 'scheppen'.
Vandana: Brengen Gujrals steekpenningen je in verleiding?
Itwari: Gujral bood mijn zoon 500.000 roepia aan, als hij ervoor zou zorgen dat ik stopte met het Chipko-protest. Mijn zoon antwoordde: "Geld kan ik overal krijgen, maar mijn moeder ontleent haar waardigheid aan het respect van de dorpsgemeenschap. Die kunnen we nooit opofferen.
Chamundeyi: Ze gingen naar mijn broer en zeiden: "Haal je zuster weg." Gujral kwam zelf en beloofde een school en een ziekenhuis voor ons te bouwen. We vroegen hem waarom hij 26 jaar nodig had gehad om dit te bedenken? Nu was het te laat. We waren vastbesloten de mijn te sluiten en onszelf te beschermen.
Vandana: Wat is jullie shakti (krachtbron)? Wat is Chipko's kracht?
Itwari: Shakti komt tot ons uit deze bossen en weilanden. We zien ze groeien jaar in jaar uit, vanuit hun innerlijke shakti en daar ontlenen wij onze kracht aan. We zien hoe onze beken zich vernieuwen en we drinken hun helder en sprankelend water, dat geeft ons shakti. We drinken verse melk, we eten boter, we eten het voedsel van onze eigen velden. Dat alles is niet alleen maar voedsel voor ons lichaam, maar geeft ook geestelijke kracht; we merken dat we onze eigen baas zijn, dat we onze eigen welvaart produceren en erover beslissen. Vrouwen die wat ze nodig hebben niet op de markt kopen, maar het zelf produceren, gaan door voor primitief of achterlijk. Maar deze 'primitieve' en 'achterlijke' vrouwen leiden de Chipko. Onze kracht is de kracht van de natuur. Onze kracht Gujral te weerstaan komt van binnenuit en wordt sterker door zijn pogingen ons te onderdrukken en te tiranniseren met zijn valse macht van het geld. We hebben zelfs ons leven ervoor over om met een vreedzaam protest de mijn te sluiten en de macht die Gujral vertegenwoordigt te weerstaan. Iedere gewelddadige aanval heeft ons sterker gemaakt. Op 20 maart bekogelden ze ons met stenen, toen ze terug kwamen van de mijn. Ze gooiden stenen naar onze kinderen en sloegen ze met ijzeren staven, maar zij konden onze shakti niet breken.
Verantwoording
Dit hoofdstuk is de vertaling van het artikel 'The Chipko Women's Concept of Freedom' uit het boek Ecofeminism.
* *
*
Verder naar het volgende hoofdstuk >>
<< Terug naar het begin van dit hoofdstuk.
Naar de inhoudsopgave van het boek.
Reacties graag naar: jpsmit@xs4all.nl
_