[West-Sahara] brief visserijprotocol

[Frank Willems]

De brief van de Staatssecretaris van Economische Zaken over het nieuwe
visserijprotocol.
Morgen, eind van de middag, is hier een debat over.

________________________________
Geachte Voorzitter,

De Europese Commissie heeft het nieuwe protocol dat is afgesloten in het
kader van het visserijakkoord met Marokko 25 september jl. voorgelegd aan
de Raad. Het protocol heeft een looptijd van vier jaar. Het is nog niet
duidelijk of het protocol in de Raad op een meerderheid kan rekenen.
Nederland zal naar verwachting uiterlijk begin november zijn standpunt
bekend moeten maken.
Zoals toegezegd in mijn brief van 18 september jl. (TK vergaderjaar
2013-2014 aanhangselnummer 21) informeer ik uw Kamer over het protocol en
het oordeel van het kabinet hierover. Tevens informeer ik u rond de stand
van zaken van het protocol met Mauritanië«. Het kabinet heeft het protocol
beoordeeld op overeenstemming met het internationaal recht, economische
aantrekkelijkheid en duurzaamheid. Daarbij is de conclusie dat het
protocol een aantal positieve elementen bevat, maar dat het op onderdelen
ook onduidelijk en onvolledig is. In deze brief licht ik het
kabinetstandpunt toe.

Met het protocol is jaarlijks een bedrag gemoeid van €40 miljoen,
waarvan de visserijsector €10 miljoen moet opbrengen. De jaarlijkse
bijdrage van de EU is vergeleken met het vorige protocol met â 6 miljoen
afgenomen. De hogere sectorbijdrage is in overeenstemming met de principes
van het nieuwe gemeenschappelijke visserijbeleid.

Internationaal recht
Op basis van het nieuwe protocol kan Marokko, evenals bij voorgaande
visserijprotocollen van de Europese Unie met Marokko, vergunningen
uitreiken voor visserij in de wateren van de Westelijke Sahara, waar
Marokko de facto het beheer uitoefent. In mijn brief van 18 september jl.
heb ik aangegeven dat economische activiteiten in "non self governing
territories" niet per definitie in strijd zijn met het internationaal
recht. Dergelijke activiteiten mogen plaatsvinden mits deze ten goede
komen aan de oorspronkelijke bevolking van het gebied. Ik vat de afspraken
die hierover zijn gemaakt samen.

Van de EU-bijdrage is a 14 miljoen geoormerkt voor sectorale steun.
Marokko kan pas over deze sectorsteun beschikken nadat in het Gemengde
Comité tussen Marokko en de EU overeenstemming is bereikt over de te
bereiken doelstellingen en de te verwachten impact van de projecten.
Daarnaast stelt het Gemengde Comité indicatoren vast die Marokko moet
gebruiken bij de in het protocol afgesproken rapportages over de evaluatie
van de projecten.

Er is een rapportageverplichting voorafgaand aan de projecten, tijdens de
looptijd van de projecten en achteraf. Op deze wijze moet inzichtelijk
worden gemaakt of het protocol in overeenstemming met het internationale
recht wordt uitgevoerd.
Het protocol bevat geen rechtstreekse verwijzing naar de Westelijke
Sahara, maar maakt melding van de "geografische verdeling" van middelen
voor sectorale steun. Dit maakt het lastig om vooraf te beoordelen in
hoeverre de middelen daadwerkelijk en op evenredige wijze ten goede zullen
komen aan de oorspronkelijke bevolking van de Westelijke Sahara. Evenmin
is in het protocol opgenomen hoe Marokko garandeert dat het haar
internationale verplichtingen nakomt voor wat betreft de a 26 miljoen die
de EU en de visserijsector jaarlijks voor toegang betalen. Ook hiervan zal
naar mening van het kabinet vanwege de visserijactiviteiten voor de kust
van de Westelijke Sahara een deel ten goede moeten komen aan de
oorspronkelijke bevolking van de Westelijke Sahara.

De Europese Commissie is op deze punten om nadere duiding en toelichting
gevraagd. Dit heeft echter geen nieuwe inzichten opgeleverd. De vraag of
het protocol in overeenstemming is met het internationaal recht hangt af
van de wijze waarop Marokko na overleg in het Gemengde Comité© het
protocol implementeert.

Economische aantrekkelijkheid
Eén van de redenen dat het EP in december 2011 de verlenging van het oude
protocol heeft verworpen, was het feit dat het protocol onvoldoende
economisch aantrekkelijk zou zijn. De technische voorwaarden in het
protocol zijn aangepast. Voor artisanale vaartuigen zijn ze
aantrekkelijker geworden om het gebruik van het protocol voor deze
categorieën te verbeteren.

De waarde van het protocol wordt voor een groot deel bepaald door de
pelagische sector. De pelagische sector heeft de vangstmogelijkheden in
het verleden goed benut. Ook nu heeft de pelagische sector aangegeven
gebruik te willen maken van het protocol.

Voor de pelagische sector zijn de technische voorwaarden aangescherpt. Zo
zijn vaartuigen in de toekomst verplicht van iedere reis een kwart van de
vis in Marokko aan te landen. Verder moeten vaartuigen hun bijdrage
voortaan maandelijks vooraf betalen op basis van geschatte vangsten. Dit
werkt niet alleen kostenverhogend, maar zal ook de optimale benutting van
het protocol bemoeilijken. Dit komt ook door de combinatie met andere
restrictieve voorwaarden zoals een maandelijks plafond voor de
vangsthoeveelheden van de hele EU-vloot.

Het geld dat de EU aan het protocol besteedt, zou de EU-vaartuigen naar
mening van het kabinet voordeel op moeten leveren ten opzichte van
vaartuigen buiten de EU. Zoals bijvoorbeeld prioritair toegang tot het
surplus voor EU-vaartuigen en lagere afdracht voor gevangen vis ten
opzichte van vaartuigen uit derde landen. Hierover zijn met Marokko geen
expliciete afspraken gemaakt.

Duurzaamheid
Op het gebied van duurzaamheid en visserijbeheer heeft Marokko een goede
naam. Marokko heeft akoestisch onderzoek gedaan om de toestand van de
visbestanden te beoordelen.

Positief is ook dat in het protocol is opgenomen dat de
vangstmogelijkheden kunnen worden verlaagd wanneer dat vanuit het oogpunt
van duurzaamheid noodzakelijk is of kunnen worden verhoogd wanneer dat
mogelijk is. De bijdrage van de EU wordt dan naar rato gewijzigd.
Afspraken daarover kunnen in het Gemengde Comité© tussen de EU en Marokko
worden gemaakt.

Het kabinet is van mening dat voor een aanpassing van de
vangstmogelijkheden wel goedkeuring nodig is van de Raad. Voor deze
opvatting is binnen de Raad en de Europese Commissie brede steun. De tekst
van het voorstel wordt op dit punt nog aangepast.

De vangstmogelijkheden van de pelagische sector zijn in het nieuwe
protocol verhoogd van 60.000 ton naar 80.000 ton per jaar. Dit roept
vragen op, want volgens de ons ter beschikking staande wetenschappelijke
informatie zijn de pelagische soorten in de regio met uitzondering van de
sardine in een deel van de regio, minimaal volledig bevist. De
visserijdruk op sardinella, bonga en een deel van het sardine bestand zou
moeten worden verminderd.

De wetenschappelijke informatie is op regioniveau. De visbestanden worden
immers gedeeld door meerdere kuststaten in de regio. Individuele
kuststaten kunnen nog ruimte hebben in hun vangstmogelijkheden. Het feit
dat Marokko meer pelagische vis ter beschikking stelt dan in het verleden
hoeft daarom niet strijdig te zijn met duurzaamheidsprincipes. Echter dit
moet naar mijn mening wel worden onderbouwd. De Europese Commissie is om
nadere toelichting gevraagd, maar hierop is geen bevredigend antwoord
ontvangen.

Het kabinet hecht aan het visserijakkoord met Marokko. Visserij binnen een
akkoord biedt betere garanties voor een duurzame visserij dan private
overeenkomsten tussen de EU-vloot en derde landen. Ook is het kabinet van
mening dat samenwerking tussen de EU en de Marokko op visserijgebied
voordelen kan opleveren voor beide partijen. Het kabinet is van mening dat
het huidige protocol een aantal positieve elementen bevat, maar op
onderdelen nog verder moet worden uitgewerkt. Hierdoor is het onvoldoende
duidelijk of het protocol, voor zover het visserijactiviteiten voor de
kust van de Westelijke Sahara betreft, daadwerkelijk ten gunste van de
oorspronkelijke bevolking van de Westelijke Sahara komt. Daarnaast is het
kabinet van mening dat de technische voorwaarden een optimale benutting
van het protocol in de weg staan. Ook zijn er nog vragen rond de duurzame
vangsthoeveelheid.

Wat het kabinet betreft zouden Marokko en de EU terug moeten naar de
onderhandelingstafel om het een en ander verder uit te werken en te
onderbouwen. Dit is binnen het huidige mandaat echter niet mogelijk.
Immers er ligt een geparafeerd protocol waarover de Raad en het EP nu een
uitspraak moeten doen. Voor nieuwe onderhandelingen is een nieuw
onderhandelings­mandaat nodig. Mocht de Raad of het EP het protocol
verwerpen en de Europese Commissie van de Raad een nieuw
onderhandelingsmandaat krijgen, dan is het overigens nog allerminst zeker
dat Marokko op korte termijn terug zal willen komen naar de
onderhandelingstafel.

Nederland is niet tegen een visserijprotocol met Marokko maar kan, alles
overwegende, ook niet instemmen met het voorliggende protocol. Nederland
zal zich daarom bij de besluitvorming onthouden van stemming.

Mauritanië
Het Europees Parlement (EP) heeft op 8 oktober jl. in zijn plenaire
zitting met ruime meerderheid ingestemd met het visserijprotocol tussen de
EU en Mauritanië (467 stemmen voor, 154 tegen, 28 onthoudingen).

Het oordeel van het EP gaf het protocol, zoals aangepast door het Gemengd
Comité EU-Mauritanië, over de hele breedte van duurzaamheid, economische
aantrekkelijkheid en ontwikkelingssamenwerking een ruime voldoende.

Het gebruik van het protocol is de afgelopen maanden na een aantal
kleinere aanpassingen, onder andere van de visserijzone, langzaam
toegenomen. Naar schatting was de benutting in september rond de veertig
procent. Dat is nog steeds laag, maar in september hebben de EU en
Mauritanië in het Gemengd Comité overeenstemming bereikt over nieuwe
aanpassingen. De verwachting is dat het gebruik nu verder zal verbeteren.
Zo heeft de Spaanse garnalenvloot, die tot nu toe was weggebleven uit
Mauritanië«, aangegeven het protocol nu te gaan gebruiken.


Ook voor de pelagische sector zijn nog wijzigingen doorgevoerd. Zo is de
eis dat minimaal zestig procent van de bemanningsleden (officieren
uitgezonderd) uit Mauritaanse bemanningsleden moet bestaan meer praktisch
ingevuld. Vaartuigen mogen nu een rotatiesysteem hanteren waarbij een deel
van de Mauritaanse bemanning betaald aan wal blijft. Daarnaast zijn er
kleine aanpassingen aan de visserijzone doorgevoerd zodat dat de
vangstmogelijkheden voor horsmakreel en makreel zijn verbeterd. Ik
verwacht dat het met deze aanpassingen mogelijk moet zijn om tot een
redelijke tot goede benutting te komen. Het protocol loopt tot en met
december 2014. In de onderhandelingen over een nieuw protocol zouden de
technische voorwaarden opnieuw aan de orde moeten komen.



(w.g.)            Sharon A.M. Dijksma

Staatssecretaris van Economische Zaken
------------- volgend deel ------------
Een HTML-bijlage is gescrubt...
URL: <http://www.ddh.nl/pipermail/west-sahara/attachments/20131015/7072282e/attachment-0001.html>