[Vredeslijst] oorlogsdreiging Noord-Afrika, Nederlandse militairen aanwezig

[Frank Willems]

Er heerst flinke spanning in Noord-Afrika tussen Marokko aan de en kant
en Spanje, Algerije en de Sahraanse republiek aan de andere.

Het vredesovereenkomst tussen het Front Polisario, de
bevrijdingsbeweging voor West-Sahara, en Marokko is vervallen. Marokko
wenste niet te voldoen aan de voorwaarde om een referendum te houden en
zette bovendien militairen in om een wegblokkade van protesterende
Sahrawi op te breken. Dat was op 13 november 2020 voor het Polisario
het moment om de wapenstilstand als verloren te beschouwen. Sindsdien
worden de Marokkaanse stellingen aangevallen.
West-Sahara is oorlogsgebied.

Toen de president van de Sahraanse republiek was opgenomen in een Spaans
ziekenhuis werd dat de aanleiding voor Marokko om de grens bij de
Spaanse enclave Ceuta enige tijd onbewaakt te laten waardoor een
migratie-crisis werd opgewekt waarbij enkele dodelijke slachtoffers zijn
gevallen.
In de zwaar gebreidelde Marokkaanse pers worden de claims op de Spaanse
enclaves Ceuta en Melilla met regelmaat herhaald, en de Spaanse ergernis
daarover neemt toe. Er wordt bericht over demonstratieve oefeningen van
de Spaanse luchtmacht boven de enclaves.

Marokko eist van Spanje en andere Europese landen een signaal waarmee de
Marokkaanse soevereiniteit over West-Sahara wordt erkend zoals Trump dat
heeft gedaan in ruil voor de normalisatie van de betrekkingen met
Israël. Dat is ook belangrijk vanwege de zeegrenzen van West-Sahara. Er
zijn hele grote voorraden van het vrij zeldzame element tellurium
gevonden bij de weggezonken vulkaan Mount Tropic 250 mijl ten zuiden van
de Canarische Eilanden. Vorig jaar heeft het Marokkaans parlement 2
wetsvoorstellen aangenomen waarbij de zeegrens wordt verlegd zodat de
voorraden tellurium in Marokkaans gebied komen te liggen. Dat overlapt
echter de Spaanse grenzen.

De jaarlijkse militaire oefening 'African Lion' onder leiding van het
Amerikaanse commandocentrum Africom in Marokko zou volgens een tweet van
de Marokkaanse premier El Othmani in West-Sahara plaatsvinden en daarmee
de Amerikaanse erkenning van de Marokkaanse soevereiniteit bevestigen.
Maar de tweet van El Othmani werd snel verwijderd, zonder verklaring.
Van Amerikaanse zijde wordt gezegd dat de oefening binnen het koninkrijk
Marokko plaats zal vinden, maar dat zegt niets.
Aan de oefening doen ook Europese landen mee, waaronder Nederland, maar
Spanje heeft zich dit jaar teruggetrokken.
Het Nederlandse ministerie van Defensie heeft laten weten dat 10
stafofficieren naar Agadir gaan waarvandaan de manschappen zullen
worden aangestuurd.

Het Marokkaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft inmiddels heel
specifiek de plaatsen voor de oefening genoemd en men daarbij is de
plaats Mahbes in het noorden van West-Sahara. Mahbes ligt volgens de
Marokkaanse gemeentelijke indeling zowel in Marokko als in West-Sahara.
De oefening zou zich volgens de Amerikanen tot het Marokkaanse gebied
beperken maar volgens nationalistische Marokkanen ook in West-Sahara
plaatsvinden.

Mahbes ligt dicht aan de grens bij het drielandenpunt met Algerije en is
 een strategische plaats waar eerder, op 14 oktober 1979 en op
12 januari 1985, het Polisario het Marokkaanse leger zware slagen heeft
toegediend. Ook nu is het de regio waar de meeste aanvallen van het
Front Polisario op zijn gericht sinds Marokko het bestand op 13 november
vorig jaar verbrak. Het Polisario heeft daarbij ook legerposten in Zag,
in Marokko zelf aangevallen. Het is een actief oorlogsgebied waar het
Polisario dagelijks routinematig artilleriebeschietingen uitvoert.
Sahraanse bronnen bevestigen dat Marokko versterkingen naar deze plaats
stuurt. Marokko kan een tegenaanval gaan uitvoeren met de hulp en steun
van zijn Europese en Amerikaanse bondgenoten. Nederland wordt dan
betrokken bij oorlogshandelingen.

De mogelijkheid bestaat bovendien dat Algerijnse en Marokkaanse
militairen slaags raken. Dat zou een herhaling zijn van de Zand-oorlog
van 1963.

Door de Partij van de Dieren zijn vragen gesteld over de rol van de 10
Nederlandse stafofficieren in dit gevaarlijke spel.

Vragen van het lid Teunissen (PvdD) aan de Ministers van Defensie en van
Buitenlandse Zaken over de Nederlandse deelname aan een militaire
oefening in de Westelijke Sahara (ingezonden 2 juni 2021).
Vraag 1
Kunt u bevestigen dat Nederland deelneemt aan de militaire oefening
«African Lion 21»?
Vraag 2
Klopt het dat deze oefening zich deels afspeelt in de bezette Westelijke
Sahara?
Vraag 3
Zo ja, wat betekent deze Nederlandse deelname met betrekking tot het
feit dat Nederland de Westelijke Sahara niet erkent als Marokkaans gebied?
Vraag 4
Met welke overheid of gezag is er een overeenkomst gesloten over het
houden van deze oefening?
Vraag 5
Is de officiële vertegenwoordiging van de Sahrawi-bevolking
geconsulteerd bij de beslissing om de oefening plaats te laten vinden in
de Westelijke Sahara alsmede het Nederlandse besluit om deel te nemen
aan de oefening?
Vraag 6
Heeft Nederland deelgenomen aan eerdere edities van «African Lion»?
Hoeveel van deze edities vonden plaats in de Westelijke Sahara?
Vraag 7
Is de Kamer vooraf geïnformeerd over deelname aan deze oefening? Zo ja,
op welk moment is dit gebeurd?
Vraag 8
Klopt het dat Spanje vanwege het omstreden karakter van de oefening van
deelname afziet?
Vraag 9
Klopt het dat er maar twee andere Europese landen zijn die deelnemen aan
de oefening? Waarom doen andere Europese landen niet mee?
Vraag 10
Hoe verhoudt deze oefening zich tot de door Nederland gesteunde
doelstellingen van de VN dat er een referendum moet komen om de
toekomstige status van de Westelijke Sahara te bepalen?
Vraag 11
Bent u, gezien de Nederlandse positie omtrent de status van de
Westelijke Sahara, bereid om huidige en toekomstige deelname aan deze
jaarlijks terugkerende oefening te heroverwegen zolang deze plaatsvindt
in de Westelijke Sahara?