Bonn meeting. De kranten scheeuwden vooraf: Dayton: er is geen alternatief.

Wat ik gehoord heb: Westendorp krijgt meer authoriteit, er worden diverse deadlines gesteld over onderwerpen zoals een nieuw paspoort, het drukken van nieuw geld en een nieuwe vlag.
Een quote bij mij uit de buurt; “Er word geen Bosnische politiek gemaakt. Er zijn nieuwe orders, nieuwe regels. Maar de politiek word nog steeds gemaakt door anderen. In Berlijn, USA, overal. En ze worden een beetje boos op ons. Ze houden niet van dat mystieke. Ze houden van geld.. Haha, het materialisme staat nu aan onze kant, sinds de oorlog gestopt is. Het word net als op Cyprus. Gescheiden, waar mensen elkaar niet meer fijn vinden.”

Clinton kwam op bezoek en z’n aanwezigheid werd, net als in Den Haag een paar maanden geleden, aangegrepen om de grootste verkeers opstopping te veroorzaken die mogelijk is. Ook in Sarajevo houdt men daar niet van al gebeurt het vaker. Een dag later van Kohl in de stad en ik heb maar niet geprobeert te kijken of het resultaat hetzelfde was. Alhier was er nog een complicatie omdat het sluiten van het vliegveld op het moment dat deze mannen arriveerden het begin van heel wat kerstvakanties van internationale medewerkers, in de war stuurde.

Er is toch behoorlijk wat animo voor deze bezoeken. Behoorlijk veel mensen komen kijken naar hen die op het toneel van de internationale politiek vertoeven, een spel dat maar al te veel invloed heeft gehad op hun eigen leven. Zodoende bestaat er naast de gebruikelijke desinteresse, soms woede en veel onverschilligheid ook verwachting, hoop en spanning af te lezen van de gezichten op straat en in de buurt.
Bij het Nationale Theater staan een massa mensen. Misschien 300 in getal. Met veel security en veel pers. De ogen kijken naar de deur. Na 20 minuten komt Carlos Westendorp naar buiten. Hij krijgt een lauw applaus van een paar flarden publiek.

Op straat zie je veel vlaggetjes, in cafees en op hoedenplanken in auto’s zie je vlaggetjes, het symbolisme doet het goed, overal. Straten in het centrum zijn gevuld met drie vlaggetjes, De Bosnische, die van de Federatie en de Americaanse. Zware duitse tanks door de straten. Een poster in de krant op de middenpagina van Clinton en Izetbegovic die rustig lopen te praten in een park. Morgen komt Helmut Kohl, en een dag later zijn alleen de Americaanse vlaggetjes vervangen door Duitse. Over vier dagen is het kerstmis. In Sarajevo merk je dat meer aan de politieke poppetjes die voorbij komen dan aan de versiering die bij normaal gesproken met kerstmis gepaard gaat. Zelfs een kerstkaart is niet makkelijk te vinden. Alleen tijdens Kerst zelf waren er een tiental kraampjes met kinderspeelgoed en kerst atributen. Opvallend is dat in iedere kraam de speelgoed revolver of mitrailleur een prominente plaats heeft. De winter komt dit jaar na de feestelijkheden.

Deze week was ook de opening van het Muzicki Centar Pavarotti Music Centre. Pavarotti arriveerde een paar uur te laat en de kinderen stonden een paar uur langer buiten in de regen om de handkus van een afstand in ontvangst te nemen. Op een foto in de krant zag hij er meer heilig uit dan de Paus. En dan Bono, rockster van de formatie U2, die, daar in de buurt, een kus geeft aan een tiener, en haar daarmee een trauma voor het leven bezorgt, om weer verder te huppelen. De lokale groepen mochten diezelfde avond, 21 december, op een plein in het centrum, het stadscentrum wel te verstaan, spelen. Een dag later waren de verrassende warme Mostarse temperaturen weer terug.
Dit is allemaal niet intesesant voor de gemiddelde inwoner van Sarajevo. Hij praat er wel over, net als veel anderen, maar is niet echt geintereseerd. En al helemaal niet als al deze showmensen alleen maar hun publicitaire show af komen draaien. Dit land, rijk aan cultuur en de kennis daarvan, en waarin de gasten de show maken, wil dan ook de beste show, de show waarmee de gasten hun respect hebben verdient. Niet de show van plaatjes en publiciteit en applaus.
Opvallend is de enorme afstand die bestaat tussen de ene en de andere stad. Een nationaal onderwerp bestaat niet. Alleen maar nationalistische onderwerpen en dit is waar veel mensen afstand van nemen. De geisoleerde situatie, in dit land waarin reizen actief door de voormalige communistische regering werd gestimuleerd, begint zich, heel langzaam, op te lossen.

Wat naar mijn mening meer effect had was het concert van Zabranjeno Pusenje. Deze band, die tijdens de oorlog in twee delen uiteen viel, en nu ook dubbel bestaat, speelde drie dagen achtereen in een volledig uitgepakte ruimte (Ongeveer 200 kaartjes te veel verkocht). De (kroatiache) Zabranjeno Pusenje hadden Rambo Amadeus, uit Montenegro en Marco Brecelj, uit Slovenie uitgenodigd, om een meer internationale sfeer te creeëren. De sfeer, vooral op de eerste dag, was geweldig, de poprock muziek was goed en tot 4 uur s’nachts jamden de muzikanten in diverse kroegen van Sarajevo.