Politiek in Juni 1999


* Jelavic voorzitter van het Bosnische presidium

Het is acht maanden geleden dat de verkiezingen plaatvonden in BiH. En de tijd is gekomen voor een nieuwe voorzitter van het Bosnische presidium. Zoals al eerder vermeld, met dank aan de regels van de OSVE. Bosnie Hercegovina heeft drie leden in het presidium, een voor Bosniers, een voor Kroaten en een voor Serviers (andere bestaan schijnbaar niet meer). Zij verwisselen iedere 8 maanden van plaats. Als een spel verwisselen zij van stoel. En dit zal dan enkele jaren duren. Het was waarschijnlijk de enige manier om de macht van Izetbegovic enigzins de breken. Izetbegovic, die bij de volgende verkiezingen waarschijnlijk 'voor de laatste keer' kandidaat is. Ante Javelic nam de voorzittershamer 10 dagen geleden over. Hij nam deze over van Zivko Radisic volgens de bovenvermelde procedure. Toen hij de funktie overnam gaf hij een speech voor zijn collega's en voor de afgevaardigden van het kabinet, het parlement en leden van het hoogergerechtshof. In de toespraak kondigde hij de strategie aan die het land zal volgen in de komende 8 maanden. Hij presenteerde de drie belangrijkste doelen die het fundament zullen zijn van zijn politieke acties als president.
Als eerste doel in de internationale politiek gaf hij aan dat de acceptatie van BiH door de Raad van Europa, en de verantwoordelijkheden voor Bosnie Hercegovina om aan de voorwaarden te voldoen, bewerkstelligd moeten worden. Tezamen met dit beschouwd Javelic de politieke dialoog om te beginnen met onderhandelingen met als doel de toetreding van BiH in de Europese Unie en het toetreden tot de Wereld handelsorganisaite als uiterst belangrijk.
BiH dichter bij de Raad van Europa brengen, coordinatie met betrekking op de grondwet van de entiteiten en het land en de volbrenging van de Dayton accoorden, de realisatie van burgelijke vrijheden in al z'n facetten….
Javelic verwelkomt ook de hulp van de internationale gemeenschap met het argument dat dit belangrijk is voor het process van reconstructie en het maken van een multi etnicshe, multi confessionele en gedecentraliseerde staat BiH, de transformatie van de economie en het politieke en sociale leven.
Mooi gezegd.
Een beetje vreemd deze 'multi' dingen te horen van een HDZ hardliner.
We zullen zien wat zijn mandaat brengt maar gekeken naar de geschiedenis en zij die voor hem kwamen, ziet het er nog niet goed uit.
Het is interesant om te zien dat de tekst die Zivko Radisic uitsprak bij het begin van zijn periode (8 mannden geleden) nagenoeg gelijk was. (Evenzo met de tekst van Izetbegovic 8 jaar geleden.) Er is geen verschil en het werd niets beter als voorheen.
En nu?
* De laatste dagen van Radisic?
Nu we het toch over Radisic hebben… hier nog iets grappigs uit zijn laatste dagen als president. Gedreven door zijn eigen geloof (of door het geloof dat uit Belgrado kwam) stelde Radisic enkele dagen voor het verstrijken van zijn mandaad illegaal Svetozar Miletic aan als co-agent voor Bosnie bij het Haagse tribunaal.
En Miletic verspilde geen tijd.
Meteen na zijn aanstellen bracht hij de klacht die BiH bij het Haagse tribunaal had gedeponeerd naar aanleiding van te oorlog terug tot niets. Een toeval?
Ik betwijfel het.
Interesant om te zien hoe weinig tijd Rodoljub Etinski, agent bij het Tribunaal voor Joegoslavie, nodig had om te reageren. Een dag nadat de aanklacht 'ingetrokken' werd schreef Etinski een brief aan het tribunaal waarin staat dat hij dankbaar is voor de stap van BiH en dat zijn land het aanbod accepteert. Maar het ziet er niet naar uit dat dit werkelijkheid gaat worden.
Radisic had geen recht beslissingen te maken die de staat aangaan zonder toestemming van het gehele presidium, en zeker geen recht dergelijke opdrachten te geven. Het was duidelijk een spelletje dat gespeeld moest worden voordat Javelic de hamer over zou nemen van Radisic. Zijn beslissing om een co-agent aan te stellen en om de aanklacht in te trekken werden als illegaal beschouwd door het presidium.
Het proces gaat dus door. Samen met een Kroatisch team dat enkele dagen geleden ook een klacht tegen Joegoslavie indiende, alhoewel dat om geheel andere redenen gebeurde. Gezien de nauwe relaties tussen Tudjman en Milosevic is het duidelijk dat Tudjman niet het lef had dergelijke stappen eerder te ondernemen. En nu, nu Milosevic zwakker wordt, kiest Tudjman andere partners.
Maar goed, dat is een ander verhaal.
* Een besluit over on Bosnische verkiezingen
De OSVE heeft eindelijk een besluit genomen met betrekking op gemeentelijke verkiezingen in BiH. Deze verkiezingen zullen gehouden worden op 8 april 2000 in plaats van in November 1999 zoals verwacht. Dit werd aangekondigd door Robert Berry, chef van de OSVE missie in BiH en voorzitter van het Tijdelijk Verkiezings Comite. Het besluit was genomen in overleg met de politieke partijen, de OHR, afgevaardigden van de Peace Implementation Comity en de 54 landen die lid zijn van de OSVE. De belangrijkste reden voor de vertraging , volgens Berry, is de situatie in Kosovo en Joegslavie, wat normale en veilige verkiezingen onmogelijk zou hebben gemaakt. Tevens zou de registratie van kiezers in Joegoslavie onmogelijk geweest zijn. Een ander argument van de OSVE was dat de partijen in staat moeten zijn een goede campagne te voeren, nadat de Kosovo crisis was beeindigd. Misschien wacht de OSVE op Westendorp & Friends om de media in BiH te verschonen zodat het begin van de campagne ook schoon verloopt.
De OSVE heeft nog steeds niet besloten welke partijen voldaan hebben aan de voorwaarden om mee te doen met de verkiezingen en hij zei dat de sluitingsdatum nog niet verstreken was. Desalniettemin, de chef zei ook dat niet alle partijen die zich aanmeldde automatisch mee kunnen doen aan de verkiezingen. Hij noemde een paar partijen die geen vreedzame naam hebben - de terroristische partij, en de Ravnogora Chetnik Movement bijvoorbeeld. Daarnaast is Berry niet erg optimistisch over de uitvoering van de verkiezingsresultaten. Dit vooral vanwege de resultaten van de afgelopen verkiezingen. (Republika Srpska heeft 10 maanden na de verkiezingen nog steeds geen regering!!!). Er is nog veel tijd tot aan April en het ligt in de verwachting dat de OSVE de voorbereiding met betrekking op de regels zal intensiveren.
Tot aan de volgende verkiezingen!
*Iets over de (on)efficientie van de Bosnische politie en regering
Een paar maanden geleden was het proces tegen de Zenica Terroristen een van de grootste media happenings in BiH. Om het geheugen te verversen, het gaat hier over een groep mudjahedins die het vreemde gebruik hadden om in de jaren na de oorlog de burgerlijke vrede te verstoren. Zij deden dit meestal door het plaatsten van bommen en het doden van onschuldigen.
De terroristen waren na verschillnde pogingen gearresteerd in een, volgens politie berichten, spectaculaire actie.
Het einde van dit verhaal zou heel simpel kunnen zijn ware het niet dat het zich in Bosnie afspeelt. De leider van de groep, Lionel Dumont, die uiteindelijk als enige gearresteerd werd, kreeg 20 jaar accommodatie in de centrale gevangenis van Sarajevo. Gerechtigheid was een dienst gedaan. Tot een paar dagen geleden.
Met dank aan 'handig werk' hervond Dumond zijn vrijheid.
Als we de politie berichten moeten geloven dan is Dumond ontsnapt met behulp van een vijl waarmee de tralies werden geforceerd. Net als in de goedkope misdadfilms en in good old Lucky Luck. Het is ongelofelijk. Uiteraard nam hij de benen naar Republika Srpska of Joegoslavie, uit handen van de federale authoriteiten.
Einde verhaal, of is dit een goed gemaakt politiek verhaal?
Dumond en zijn groep waren overal in Bosnie aanwezig en kennelijk vond iemand ze bruikbaar. Toen de publieke opinie te sterk werd werden zij in een mum van tijd gearresteerd. Dit omdat het publiek altijd gelijk heeft. Alsof het eerder niet had hunnen gebeuren. Maar was het gewenst? Uiteindelijk werd Dumond veroordeeld en gerechtigehied vws gedaan. Maar was dat?
We kunnen slechts speculeren over de waarheid achter dit verhaal. Zij die het weten zullen het niet met ons willen delen, zoveel is zeker. Net als voorheen.
Het is het bekende verhaal dat de regering criminelen blijven beschermen die de belangen van de politici in de oorlog beschermde, dus de politici komen er ook niet zo makkelijk van af.
Met de opmerking erbij dat de vrijheid van Dumond hopelijk niet een nieuwe reeks bommen en doden met zich mee brengt.
Tegelijkertijd lopen de spanningen tussen de politie en de criminele bazen op. Een van hen werd in Juni aangehouden door een politieagent en deze agent werd meteen in elkaar geslagen. Waarom 'op deze aarde' wilde de politie hem aanhouden?? De 'held' eindigde in de cel en de documenten over hem en anderen die de stad jaren terroriseerden, zonder ooit vervolgt te worden, werden doorgegeven aan pers en publiek.
Uiteraard ontkennen zij alles. Zij zijn geen criminelen maar oorlogshelden. Bewijzen voor hun schuld zijn moeilijk te vinden. Vaak zelfs onmogelijk. Dit omdat het onmogelijk is getuigen te vinden voor een proces in de rechtbank. Angst is hiervan de grootste reden. Dit is normaal in een land waar het leven goedkoop geworden is.
Er zijn vele geruchten dat er een 'publiek getuigen beschermingsplan' komt, bekent in landen waar de oorlog tegen criminaliteit de spuigaten uit loopt. Indien de politie en justitie dan nog door de knieen gaan voor de 'helden' zal Sarajevo definitief in handen vallen van de maffia. Daarom is dit proces zo belangrijk.
Als het onmogelijk blijkt te zijn een man te veroordelen met zoveel op zijn kerfstok en met zo'n media aandacht erbij dan blijft alleen de vraag over of justitie nog wel enig zin maakt (of nam de dagelijkse politiek dit al eerder weg?).
De realtie tussen politiek en criminelen is sterk aanwezig in dit verhaal. Een van de criminelen zei dat zij altijd op de SDA zullen stemmen want 'als die van de SDP (sociaal democratische partij - red) an de macht komen zullen zij alles kapot maken'. Eigenlijk is de relatie tussen de SDA en de criminelen dus wel duidelijk. Laten we daar nog een uitspraak van Omer Behmen, een SDA goeroe, aan toe voegen. Hij zei dat het belang van SDA het belang van de mensen is. Het is dus makkelijk om conclusies te maken over de partij en de mensen die op hen stemmen.
In dat geval hoop ik dat de SDP zo snel als mogelijk zal winnen.

* Iets over het resultaat van de Bosnische delegatie op het Eurovisie Songfestival
De eerste keer dat dit land een staat werd en zichzelf niet beschaamde tijdens de Erovisie songfestival competitie.
Dino Dervishalidovic verdedigde de kleuren van dit land in Jeruzalem met zijn groep en zijn lied. En weet je wat?
Dervishalidovic eindigde niet op een van de laatste drie plaatsen zoals voorheen gebruikelijk was. Hij eindigde op een ongelofelijke 7de plaats. Dat was door vele niet verwacht, gezien de traditie zoals eerder vermeld. Dervishalidovic bewees dat niet alles even rot is als wij gedacht hadden. En zoals anderen over ons dachten. Niet dat wij het verder eens moeten zijn over smaak.
Het enigste probleem was dat Dino's voorgangers zo slecht waren dat zelfs zijn 7de plaats ons niet in de volgende ronde kan brengen.
Misschien een andere keer.
* Media vrijheid van in BiH
Tijdens de laaste meeting van de Raad van Europa in Straatsburg waren er vele verbitterde debatten of BiH nu wel of niet geaccepteerd zou moeten worden als lid van dit instituut. Als wij de Bosnische afgevaardigen moesten geloven dan zouden er geen obstakels zijn. Mensen rechten, media vrijheid en al het andere dat onrealistisch is in het Bosnie van vandaag staan op een hoog niveau, zeiden de afgevaardigen.
Maar, gezien vanuit de realiteit, is de waarheid niet zoals de regering ons dat graag wil laten geloven. Deze keer kreeg Ferid, de hoofdinspecteur van politie in Zenica, de publike aandacht met zijn aanvallen op journalisten. Hij is een van diegene bij wie de politieke carriere niet loopt zoals hij gehoopt had. Vele protesten van oorlogs invaliden in Zenica, als ook de onmogelijkheid voor vluchtelingen om terug te keren naar hun huizen in Zenica en een aantal brieven van OHR met betrekking op de sherif en de situatie… Hij hield het niet meer uit.
Wat is dan het probleem?
Het probleem is dat journalisten uit Zenica dapper genoeg waren om delen van de waarheid over de sheriff naar buiten te brengen. En dat op het televisie station die eigenlijk beheerd word door Alic zelf. Wat een lef! De journalisten hadden het lef gehad documenten te tonen waarin de internationale gemeenschap de sheriff beschuldigde van problemen in de stad en voor dingen die niets meer te doen hebben met mensenrechten en dergelijke.
Zoals gebruikelijk hier, worden dergelijke journalisten ontslagen. Omdat, zoals Alic het zei, zij een vals beeld geven van de stad waarin zij leven. Je kunt niet tegen Alic spreken in stad en op televisie. Dat geeft een slecht imago.
En toen kwam het allemaal naar buiten. Westendorp's office, OHR, is erg geprikkeld om problemen op te lossen zoals dat hier niet gebruikelijk is - door het vervangen van de politiechef. Of het verhaal werkelijk zo eindigd valt nog te bezien.
De zaak van Mlaco Dzevad geeft een nog steeds een goede indicatie hoe dingen kunnen gaan. Hij was de baas in Bugojno en Westendorp verving him om ongeveer dezelfde redenen als die nu met Alic spelen. En wat gebeurde er? In plaats dat deze man in de geschiedenis verdween, met pensioen ging of in de gevangenis verdween, gaf de SDA hem een zetel in het parlement.
We zullen zien of Alic op de zelfde manier eindigd.
Een week of twee later was er een seminar in Tuzla met als doel antwoorden te vinden op de vraag wie en hoe de onafhankelijke media in BiH onder druk wordt gezet. De organisator, het democratisch Alternatief forum, verzamelde afgevaardigden van de BiH media en internationale experts. Uiteraard was het antwoord redelijk duidelijk.
Het is duidelijk wie en hoe de media verstoort in BiH. En de mensen worden met naam en toenaam genoemd. Mensen van de regering, uiteraard. Maar ook de internationale gemeenschap die, mede door de donaties die zij geven voor de media, een waarheid wil creeren die hen aanstaat. Zonder de realisatie van de essentie van waarheid. En natuurlijk de media zelf die, rennend achter het geld aan, hun eigen waardigheid nogal eens op z'n beloop laten, zoals een afgevaardigde het uitdrukte.
Maar een antwoord bleef open en dat was op de vraag hoe in de toekomst het mogelijk zal zijn dergelijke situaties de baas te blijven.
En de situatie is erg slecht, zo niet desastreus.
Op dit moment zijn de twee redacteuren van de grootste onafhankelijke bladen - Slobodna Bosna en BiH Dani,voorwaardelijk vrij en in direct gevaar in de cel te belanden. Er zijn verschillende processen gaande tegen Sedan Avdic, de editer van Slobodna Bosna en zij zullen hem een gratis verblijf in de cel aanbieden als het resultaat niet gunstig is voor hem. Dit alles is het resultaat van een confrontatie die enkele maanden geleden begon toen Alija Izetbegovic de Bosnische pers vergeleek met hoeren. De vergelijking is niet helemaal duidelijk, maar het werd wel duidelijk hoe hij over de pers denkt. En het doel is ook behoorlijk duidelijk, namelijk het ontdoen van hen die iedere keer de slechte daden van de regering naar buiten brengen. Want dat is de enige waar de redacteuren schuldig aan zijn. In hoeverre kan je verder werken in dergelijke situaties.
Er zijn vele andere journalisten beschuldigd door de regering en haar satelieten. Het wordt iedere dag slechter. De druk op de journalisten neemt sterk toe en de regering doet alsof er niets aan de hand is. En dan willen ze het graag tot aan de raad van Europa schoppen.
Dat zal ze niet lukken!
(De raad bestudeerd ook deze nieuwsbrief!!!)
* Naar aanleiding van de Internationale dag van de Vluchteling
Voor hen die het niet wisten, 16 Juni is de internationale dag van de vluchteling. Het is de ideale mogelijkheid om de recente situatie van vluchtelingen binnen en buiten BiH te analizeren. Laten we alles op een rijtje zetten.
De term vluchteling begint in de nieuwe Bosnische geschiedenis tijdens de oorlog in Kroatie. Vele vluchtelingen vonden een thuis in het, toen nog veilige, BiH. Sommige bleven, maar was dat voor altijd?
Eigen vluchtelingen kreeg BiH in Augustus van hetzelfde jaar (1991). Het Joegoslavisch nationale leger vernietigde het stadje Ravno, in het zuiden bij de grens met Kroatie. Een paar maanden later werd het gehele proces geintensiveerd. Sinds April 1992 zijn tienduizenden gedwongen hun huis te verlaten. Dit vanwage dreigementen, angst, een oprukkende oorlog… alle redenen die ons nu al jaren lang verontrusten.
Zeven jaar later is het aantal verplaatste personen en vluchtelingen opgelopen tot het ontzaggelijke getal van anderhalf miljoen. (In BiH alleen, sinds de deling van Tito Joegoslavie zijn ook dit soort getallen in zessen geknipt). BiH verwelkomde deze dag, de 16de juni, niet echt zoals in de voorgaande jaren en in BiH was niet veel te horen of te zien over deze dag. Dat is niet verwonderlijk, wetende dat de leidende figuren op het ministerie van vluchteingen niet eens wisten dat de dag bestond. Tot het moment dat ik de onderminister daarop attent maakte. Helaas, maar waar. Niet in BiH, echter in andere landen werd deze dag wel herdacht.
Die dag namen veel Bosnishe vluchtelingen deel aan herdenkingen in diverse landen waaronder Ljubljana, Slovenie. Radio Student, een belangrijke radio in de stad, wijdde de hele dag aan de gebeurtenis - vluchtelingen heden ten dage. De wereld van vandaag is vol met vluchtelingen. Uit alle hoeken van de wereld en uit vele, vele landen. En het ziet er niet naar uit dat hun situatie snel gaat veranderen.
Ik sta even stil bij de situatie in BiH. Het is het dichst bij ons bed en een wezenlijk belangrijk deel van deze nieuwbrief.
Volgens de laatste data, van het ministerie, zijn er ongeveer 680 000 verplaatste personen (dat is de term voor vluchtelingen die hun huis hebben verlaten maar niet het land hebben verlaten) plus 100 000 vluchtelingen uit andere landen. Een derde daarvan komt uit Kroatie en de rest (68 000) meerendeels uit Joegoslavie. Daarvan komen 30.000 uit Sanzjak en 14.000 uit Kosovo. Informatie over vluchtelingen uit Joegoslavie die zich in Republika Srpska bevinden is sporadich voorhanden omdat registratie niet verplicht is. Of dit aantal gaat veranderen valt te bezien.
Buiten Bosnie hebben 850 000 Bosniers een stutus van vluchteling. Het is duidelijk dat dit aantal zal slinken. Deels omdat vluchtelingen zullen terugkeren (al dan niet gedwongen), deels omdat enkele van hen papier krijgen zodat zij zich permanent kunnen vestigen in hun toevluchtsoord (van de 60 000 Bosnische vluchtelingen in Slovenie hebben 3500 een verblijfvergunning gekregen). In de afgelopen 4 jaar, sinds het Dayton accoord, zijn 400 000 vluchtelingen teruggekeerd en het mnisterie ziet dit als groot succes. Maar toch geven zij ook blijk van hun pessimisme over het toekomstig proces van de terugkeerders. Uit 350 000 aanvragen voor vrijwillige terugkeer, aangegeven door de internationale gemeenschap, hebben de verschillende locale Bosnische authoriteiten 1% gehonoreerd. Dat is absurd, om het vriendelijk te zeggen. Als je een vluchteling bent en je komt terug naar je vernielde huis, in oogenschouw nemend dat je belasting betaald over de meubelen die je meeneemt. Ik was ook getuige dat terugkeerders, bij verschillende grensovergangen, steun kregen uit het gebied waar zij vandaan kwamen, donaties kregen om de belasting te betalen en ook nog de grensbeambten moesten omkopen. Was dit omdat de hulp echt geboden werd of omdat met definitief van hen af wilden, het werd mij niet allemaal duidelijk.
Het probleem van de locale authoriteiten en slechte wetten is een van de grootste redenen dat de terugkeer verloopt zoals het verloopt. Misschien herrinner je je nog wat we het afgelopen jaar schreven over terugkeer van vluchtelingen. Het enige dat wij schreven was over aanvallen en geweld, vluchtelingen in Hercegovina, in Drvar, Oost Bosnie, overal in SR werden aangevallen. Sarajevo is konstant onder druk van sancties omdat locale bestuurders de aspiratie hebben de terugkeer vertragen. OHR stopte de terugkeer naar Drvar onlangs omdat de veiligheid van Serviers die terug wilde keren niet meer gegarandeerd kon worden.
De ironie is dat 1998, het jaar van de aanvallen en het geweld, aangekondigd was als het jaar van de terugkeer. Als terugkeer zo moet dan kunnen we het beter helemaal vergeten. Dat realizeerden de internationle gemeenschap uiteindelijk ook.
De grote terugkeer is niet aangekondigd in 1999 of 2000. Iedereen is pessimistisch maar blijft hopen. De 21ste eenuw met vluchtelingen lijkt het nieuwe parool van de politici in dit deel van de wereld. Haris Silajszic, voorzitter van de Partij voor BiH en vice premier zei dat de vluchtelingen met geweld terug gebracht moeten worden, zoals dat in Kosovo gebeurt. Hij zij er niet bij of dat betekent dat Banja Luka en andere steden in RS dan gebombardeerd moet worden. Hij meende het niet echt want in dat geval zouden ook vele steden in de federatie doelen worden. De waarheid is dat uit de geplande 70 000 vluchtelingen slechts 4000 terug kwamen in RS, maar is het mogelijk dit probleem met geweld op te lossen? Verschillende oorlogen waarvan wij (helaas) getuigen waren bewezen anders.
Een ander factor waarom de terugkeer niet goed verloopt is het gebrek aan coordinatie tussen die twee entiteiten. Naast gebruikelijke redenen zoals een vluchteling die terug wil keren maar zijn huis is in gebruik genomen door anderen omdat hun huis vernielt is en zij hebben geen andere plaats om te gaan. En er zijn vele situaties als deze en weinig plaatsen waar men kan leven. De hoop blijft dat de komende reconstructie investeringen deze huidige en moeilijke situatie zal verlichten. Wil iemand de appartementen opknappen zodat vluchtelingen terug kunnen keren? Kan iemand er voor zorgen dat de 21ste eeuw makkelijker wordt voor de bestaande vluchtelingen?
Ik hoop dat dat kan.