Tuzla

Tuzla is de eerste stad die we bezoeken om informatie te verzamelen voor de nieuwsbrief. Tuzla, 140 km ten noorden van Sarajevo, over twee bergen heen. Tuzla, de stad waar de overlevenden uit Srebrenica naar toe vluchtten. De enige stad in Bosnië waar er een gemeentebestuur aan de macht is die duidelijk niet nationalistisch is.
Een gevolg daarvan is dat de vluchtelingen niet in de stad gepropt zijn, zodat er weer nieuwe problemen ontstaan, die op hun beurt weer uitgespeeld kunnen worden door de politici. In Tuzla zijn randgemeenten ontstaan waar vele vluchtelingen leven. Deze vluchtelingen, veelal afkomstig van het platteland, kunnen zich daar beter vestigen dan in de stad.
Tuzla, waar de Nederlandse gemeenschap behoorlijk vertegenwoordigt is, misschien enigszins geactiveerd door het Srebrenica drama dat aan minstens 7000 mensen het leven kostte.
Via Tuzla, een verzakte stad vanwege de zoutmijnen, en via Arizona road, waar de grootste zwarte markt van het land is, langs de nieuwe EU vuilverbrander, kun je Bosnië verlaten.
We hebben ons een paar doelen gesteld. Allereerst willen we graag zigeuner muzikanten ontmoeten omdat er een mogelijkheid bestaat dat deze gecontracteerd worden voor het zigeunerfestival in Tilburg in Juni 1998. Hier komen we in latere nieuwbrieven op terug. Verder maken we graag contact met mensen die de mogelijkheid hebben om concerten te organiseren. Dit om de kleine bands die uit Nederland overkomen een plaats te geven hun concerten te spelen. Daarnaast willen we graag de radio bezoeken, maar al snel blijkt in deze stad, zo groot als Valkenswaard en 5 tal onafhankelijke radio’s te functioneren. Verder zijn we te gast bij het Helsinki Citizens Assembly die ons ook onderdak verschaffen, bij Telex, een jongerencentrum, Harley Davidson, de plaatselijke rockkroeg en we bezoeken the Dutch cities for Tuzla. Een Rotterdammer in een Bosnische provinciestad.

hCa

The Helsinki Citizens Assambly is een internationaal netwerk van burger initiatieven, sociale en politieke groeperingen in Oost en West die werken aan een democratische integratie van Europa. Het functioneert volgens het getekende laatste document van de conferentie voor veiligheid en samenwerking in Europa (Helsinki 1975).

hCa wil effectieve garanties voor vrijheid, democratie en respect voor mensenrechten creëren in Europa, inclusief de bescherming van allerlei burger initiatieven, met speciale aandacht voor regio’s in conflict. In het bijzonder steunt hCa moedige mensen die vechten voor civiele waarden in oorlogs situaties, chaos en onderdrukking. hCa heeft bureaus in Sarajevo, Tuzla en Banja Luka (BiH) en Tbilisi (Georgië, Kaukasus regio). Er zijn plannen voor het openen van kantoren in Pristina (Kosovo) en Turkije.

hCa opende haar kantoor op 8 April 1995 en een van de belangrijkste evenementen die hCa organiseerde zijn de Algemene Bijeenkomsten (AB) in Tuzla. De Algemene Bijeenkomst is een internationale vergadering met ongeveer 1000 activisten uit geheel Europa, Noord America en daarbuiten. Een breed bereik van workshops en sessies boden een forum om hCa politiek, om toegang tot hCa activiteiten en om nieuwe projecten te bespreken. De onderwerpen van deze workshops bevatten humanitaire interventie, vrouwen onderwerpen, burgerschap rechten, civiele economie, non violent conflict oplossing, inter belijdenis dialogen, de rol van de media ten tijde van conflict etcetera.

Van 19 tot 22 Oktober 1995 werd deze Algemene Bijeenkomst in Tuzla gehouden terwijl de oorlog in BiH toen nog gewoon doorging.
600 mensen kwamen over naar Tuzla en namen deel aan de meeting. Deze deelnemers vertegenwoordigden internationale organisaties, nationale regeringen, gemeenten, en, uiteraard, allerlei vormen van civiele initiatieven.

Wat doet hCa in Tuzla

De belangrijkste taken van hCa in Tuzla zijn:

  1. Het versterken en linken van civiele initiatieven in verschillende Bosnische steden en in het buitenland

  2. Het regelmatig produceren van rapporten en artikelen over de perspectieven van een civiele maatschappij met betrekking op de voorgenoemde onderwerpen. Deze worden verspreid onder leden en organisatieleden, regeringen, Europese instituten, etc.

  3. Het biedt zich aan als service huis, intermediair en promotor van projecten in Tuzla. Op deze manier fungeert hCa als een contactpunt voor vele organisaties en mensen (journalisten, NGO’s, gemeenten, scholen, hCa kantoren, politici en dergelijke) zowel in Tuzla als daarbuiten. hCa geeft ook technische steun aan lokale groepen zodat zij gebruik kunnen maken van telecommunicatie middelen.

  4. Actieve ondersteuning van internationale coöperatie met betrekking op reconstructie projecten in Tuzla. Zo is hCa bijvoorbeeld betrokken geweest bij het opstarten van het Dutch cities for Tuzla Project, Deze organisatie is een gezamenlijke inspanning van lokale initiatieven, NGO’s, lokale gemeenten in Tuzla en in Nederland. Door het bewerkstelligen van 9 geïntegreerde projecten probeert Dutch cities for Tuzla te werken aan economische, sociale en culturele reconstructie en welzijn van Tuzla en haar inwoners.

Tijdens het korte interview dat wij deden met de enige internationale medewerker van hCa, Miriam Struyk, werd ons nog het een en ander toegeworpen. Allereerst bestaat er een beetje onduidelijkheid over de naam. Helsinki Watch, Helsinki Citizens Assembly, Human Right Watch, het lijkt allemaal zoveel op elkaar. “Het komt allemaal voort uit de verklaringen over de rechten van de mens die werd ondertekend door de meeste landen van de wereld in 1975. Al deze organisaties werken met de verklaring in hun achterhoofd maar werken onafhankelijk. gelukkig werken zij wel veel samen en informeren elkaar regelmatig.
hCa werkt samen in een pand met Forum of Tuzla Citizens. Dit heeft diverse redenen. Dit forum ontstond in 1993 toen er spanning dreigde tussen inwoners van verschillende entiteiten in Tuzla. Een breed protest van de bevolking tegen deze vorm van extremisme is het begin geweest van het Forum van Tuzla Citizens. Daarbij konden de oprichters van dit Forum bescherming gebruiken van internationale organisaties. Dat is de wortel van onze samenwerking.
Er worden een paar kritische vragen gesteld over het feit dat er in Bosnië zoveel blaadjes worden uitgegeven door internationale organisaties, zo ook door hCa. “Allereerst is het belangrijk dat het gebeurt, pas daarna komt er een tijd dat er gekeken kan worden hoe het het beste kan gebeuren. Ik zal een voorbeeld geven. Onlangs organiseerde we hier een festival. Het was geen geweldig festival en niet spectaculair maar alle 20 medewerkers, uit verschillende plaatsen in Bosnië, hadden het idee dat het hun festival was. Daardoor was de puinhoop niet te groot, de sfeer erg goed en de vervolgideeën nog beter. Het gaat niet om het produkt maar om het proces. De samenwerking zal uiteindelijk leiden tot verdere fusie.
Tenslotte vroegen we of er nog een paar persoonlijk noten aan dit interview gegeven konden worden. Dat kon. “ Ik moet me wel aanpassen. Er zijn zoveel buitenlanders hier die vinden dat hun (buitenlandse) manier van doen, hier geïmporteerd moet worden. Maar het moet een tweezijdig proces zijn. Er komen hier ook mensen die 5000 DM betalen voor een groepsbezoek en uiteindelijk 200 DM overhebben om een project te steunen. Onbehoorlijk kun je ze niet behandelen want het zijn mensen van goede wil. Maar liever hebben wij dat zij 200 DM spenderen aan faxen en 5000 aan een project. Het duurde lang voordat ik een beetje gewent was met de situatie om me heen.
“Weet je wat ook maf is. We werken aan een vluchtelingenproject. De bedoeling daarvan is om vluchtelingen die terug willen naar huis te begeleiden. Nu werken wij met vluchtelingen uit Tuzla en uit Bijeljina, dat ligt in RS, het Servische gedeelte van Bosnië. Er zijn 10.000 geregistreerd in Tuzla die terug willen naar Bijeljina en 4000 uit Bijeljina die terug willen naar Tuzla. Als je met de mensen spreekt dan merk je dat er nooit een probleem is geweest tussen deze mensen. Tijdens de gehele oorlog hebben zij nooit een probleem gehad met elkaar. Het blijven de autoriteiten die problemen blijven geven. Dat is het nationalisme. En dan te weten dat er constant problemen zijn tussen mensen uit Sarajevo en Tuzla, wat aan de zelfde kant van het front ligt....

We danken Miriam hartelijk voor de toelichting en de gastvrijheid voordat wij ons weer op het Sarajevo complex storten, met de belofte dat we graag weer terug komen naar deze vriendelijke stad.

Als je vragen of suggesties hebt word U vriendelijk verzocht contact op te nemen met een van de hCa staf leden.

Onze tweede opdracht: contact maken met muzikanten en organisatoren.

We komen weer eens een Bosnische complicatie tegen. Als je als buitenlander met een koffer in je hand aankomt denken de organisatoren meteen als twee keer zo groot als nodig. Het is bijzonder moeilijk mensen te overtuigen van het feit dat jij ze niet het concert van het jaar komt aanbieden maar die tien concerten waarmee je de rest van de maanden kunt vullen. Concerten waarbij de bands voor bijna geen geld komen, waarbij de PA en licht installatie voor een habbekrats op komt draven en waarbij het dus fijn zou zijn als de eigenaar van de ruimte zich ook schappelijk opstelt. Hij heeft bijna geen werk, geen risico en een gevulde kroeg (of disco) op welke dag van de week dan ook. Een groot voordeel is dat mensen met weinig geld kunnen komen zonder zich druk te maken over hum maaltijd morgen. Maar sociale waarden, daar zitten zij die de macht hebben nu niet op te wachten. Dit is werkelijk een van de giftige punten van het kapitalisme. We hebben ze het materialisme geleerd en ze hebben goed gekeken, goed geleerd.
We maken contact met disco Palma, een onappetijtelijke tent die overigens perfect van dienst kan zijn voor het gevraagde. In gesprekken in de stad hebben we al twee beste vrienden, drie neven en een beste vriend van de broer van de eigenaar gesproken. Het blijkt echter niet mogelijk deze meneer te spreken binnen de korte tijd dat wij in de stad zijn. Maar hij word op de hoogte gesteld en wij komen binnen een paar weken terug.

Tweede gedeelte van dit onderwerp: Het vinden van een zigeunergroep die interessant genoeg is om in Tilburg op het zigeunerfestival te laten spelen. Een paar probleempjes zijn: Vele zigeuners zijn vertrokken, daarnaast zijn vele zigeuners in Bosnië sterk aangepast aan de omgeving, met andere woorden; zij spelen meer folk muziek dan zigeuner muziek. Toch komen we via Saban, de ‘chief’, in contact met Rashid, een geweldige muzikant. We bespreken de mogelijkheid en moeilijkheid van een reis naar Nederland en hopelijk is het resultaat in Juni in Nederland te horen. Spreken over muziek vind ik zelf vaak zoiets als spreken over een schilderij van Jeroen Bosch. Een half uur spreken levert zoveel minder informatie op dan een half uur kijken, of luisteren.
Vandaar.

Dutch cities for Tuzla.

Deze organisatie heeft 9 geïntegreerde projecten onder haar hoede die gesteund worden door vele Nederlandse gemeenten. Een overzicht; Wijksamenwerking en infrastructuur projecten, een open universiteit, culturele samenwerking, kleuterdagopvang, ondersteuning van basis en middelbare scholen, samenwerking universiteiten, ondersteuning voor jongeren en ouderen, programma voor traumabehandeling en werken met evacuées en vluchtelingen. Een aanzienlijke lijst Nederlandse gemeenten, verbonden door de vereniging Nederlandse gemeenten draagt haar steentje bij. Rotterdam, Delft, Dordrecht, Zutphen, Almere, Epe, Haaksbergen, Tilburg, Amsterdam, Soest, Vlaardingen, Den Haag, Utrecht, Breda en Thorn staan op de lijst, ieder met hun specificaties. Je kunt hierbij denken aan schenkingen van vuilcontainers, bloemen in de gehele stad, straatverlichting, openbaar transport, liften, hydropompen, daken, ramen, sport faciliteiten en zo verder.
Martin Aalders, een van de initiatiefnemers, zegt: 'Groot geworden in kaas, koeien, autobanden en autobussen.' Als rasechte Rotterdammer hangt er een grote poster van Rotterdam in hun kantoor en op een van de 80 gele ex-nederlandse autobussen die in Rotterdam rijdt staat : “Toen wij uit Rotterdam vertrokken.” Blijkbaar was deze autobus gebruikt door medewerkers van een Nederlands bedrijf voor een protestmanifestatie ergens in Groningen. De tekst is hier nog toepasselijker dan toen.

Dutch cities for Tuzla is naar mijn idee een geweldig initiatief dat buiten alle politiek om een houvast aanbiedt voor de toekomst. Vooral grote bedrijven en gemeenten die Bosnië de hand willen reiken of een business op sociale schaal willen aanvangen kunnen contact opnemen met Martin Aalders op het onderstaand contact adres.

Radio Kameleon.

Waar wij dachten te komen bij een radio station zoals wij die in Sarajevo diverse hebben gezien, blijkt toch dat wij weer eens verrast kunnen worden. Radio Kameleon is een uitstekend uitgeruste radiostudio met alle muziek op harde schijf, met een cd schrijver en een automatische 100 CD lader/speler. Verder is het uitgerust met tiptoets scherm computer en een geweldige digitale mixtafel. Op de vraag of dit allemaal gedoneerd is word ontkennend gereageerd. Als we dan vertellen dat onafhankelijk bij ons, in Nederland, veelal betekend onafhankelijk van politici en van businessmensen word er vreemd gekeken. Allereerst zijn zij de businessmensen en daarnaast, hoe meer verkiezingen hoe meer er geschoven word. Een beetje vreemde gedachten komen bij me op. Ook hier blijkt dat het materialisme gaten in de samenleving slaat. Al denk ik dat Radio Kameleon haar best doet onafhankelijk te blijven kun je natuurlijk makkelijk de helft uitsluiten door een te hoge prijs te vragen. Misschien dat hier, in Tuzla, iets minder geldt omdat deze stad geregeerd word door niet nationalistische partijen.

Telex

Dan komen we onderweg naar radio Kameleon nog een oude bekende tegen. Deze vrouw was ooit bezoeker bij een van de workshops van de CoMuSa drumband, en zij nodigt ons uit na het bezoek aan Kameleon even langs te komen. Zij werkt in Telex, en jongerencentrum met vrijetijdsaccommodatie en opleidingen. Zo zijn er bijvoorbeeld repetitieruimten voor bands, tafeltennis, jazzballet workshops, een computerruimte (de eerste die wij zagen met BiH.net internet connectie die werkt) en workshops voor drama, poëzie en dergelijke.

We verlaten Tuzla, moe maar voldaan en in de wetenschap dat we snel weer terug zullen komen.