In het laatste nummer schreven we over Hrasno. Deze keer gaan we van het centrum naar de buitenwijk, Dobrinja. Ooit was Dobrinja met 40.000 inwoners de grootste wijk van Bosnië Hercegovina. Nu is het, voor een deel, het laatste deel van Sarajevo voordat je Republika Srpska bereikt. De buurt ligt tussen de Mojmilo  heuvel, de voormalige JNA barrakken in Lukavica, het vliegveld en de Nedjarici area, de dodelijk omgeving voor de inwoners van Dobrinja gedurende de oorlog, en de buurt word verdeeld door de rivier Dobrinja, waar de wijk naar vernoemd is. Nu is Dobrinja verdeeld door iets anders, iets dat niet zo fysiek is. Republika Srpska en de Federatie hebben hun grenzen hier. Er zijn twee manieren om Dobrinja binnen te komen. Via het vliegveld en Nedjarici, de gebruikelijke route. Als we Dobrinja binnenkomen groeten de vernielde huizen ons. Deze presentatie staat op het punt van beginnen.

De eerste fase van deze nieuwe wijk werd in 1983 opgeleverd. Dobrinja 1 en 2 werden gebouwd, de huizen gaven woning aan nieuwe inwoners maar eerst, voor een korte periode, aan de deelnemers van de 14de Olympische Winterspelen. Twee grote blokken, een school en een trolleybus connectie waren de voornaamste ingrediënten van de wijk in die tijd. Snel daarna werd een tweede school gebouwd plus Dobrinja 3. Nog een nieuwe school en Dobrinja 4 en 5 waren gebouwd vlak voor de oorlog. En om dingen nog tragischer te maken, deze woningen hebben het zwaarst te verduren gehad tijdens de oorlog. Alle drie de scholen werden vernietigd. Verlaten en geruïneerd gaven zij een droevige toon aan de stilte in Dobrinja. De oorlog heeft grenzen gecreëerd en grenzen verdelen de mensen. Voor de oorlog noemden de mensen Dobrinja ‘de grootste slaapkamer van de stad’. En zo was het ook. Het leven verdween zodra de avond inviel, alleen kinderen kon men horen spelen. Een cultureel of sociaal leven was iets abstracts in die tijd. Nu is de situatie niet veel beter, maar in vergelijking met de vooroorlogse tijd kunnen jongeren nu ontspanning vinden in verschillende disco’s en vele cafés.
De Euroclub is geopend voor concert activiteiten en rock groepen. Er zullen in Mei concerten plaats vinden van een Kroatische en twee Bosnische groepen. Er is geen bioscoop. Ouders spenderen hun vrije tijd door deel te nemen aan verschillende culturele en sociale activiteiten die hier gaande zijn. Uiteindelijk veranderd er iets. Er zijn tekenen dat er een business centrum bebouwd word en ruimten voor culturele educatie. We hopen dat het ook gebeurt.
De oorlog in Sarajevo werd wakker met barricades en schieten in Dobrinja. De oorlog was begonnen. Het gebied werd bloot gesteld aan artillerie vuur gedurende drie jaar. Vele inwoners leven niet meer om de vrede te kunnen zien. Vele geïmproviseerde begraafplaatsen bewijzen dat.
Algehele destructie, verhongering en armoede, deze beelden reisden vier jaar de wereld rond en meestal werden de beelden geschoten in Dobrinja. Inwoners overleefden dank zij humanitaire hulp dat van het vliegveld kwam. Ze overleefden dank zij hun geduld. En hoop. In 1993 maakten de inwoners tuintjes en plantte groenten in het gras. Het doel was overleven. De tuinen zijn er nu niet meer, maar ook het gras is verdwenen. Alleen sporen van verschroeide aarde zijn nu nog zichtbaar.
Het ziekenhuis van Dobrinja werd geïnstalleerd tijdens de oorlog. Het instituut dat dag en nacht werkte heeft duizenden levens gered, gemaakt van niets, gedreven door vastberadenheid en enthousiasme, werd het op een niveau gebracht waar gecompliceerde operaties uitgevoerd werden. Tegenwoordig zijn er mensen die opperen dat het gesloten moet worden, met het excuus dat er niet langer een reden voor bestaan zou zijn. Waar er ooit 40.000 inwoners waren, daar leven nu de helft van dat aantal mensen in Dobrinja. Vele hebben hun gemeenschap, hun stad of land verlaten, op zoek naar een beter en veiliger bestaan. Velen werden gedwongen te vertrekken. Er wonen vele vluchtelingen in Dobrinja. Het was het eerste station op weg naar Sarajevo. De straten zijn vuil en vaak bedekt met vuilnis en afval. Kapotte straatlantaarns geven ‘s nachts een eng beeld. We kunnen alleen de silhouetten zien van mensen die voorbij lopen. Maar ook zijn er tekenen van renovatie te zien. Een school is opgebouwd en geeft nu ruimte aan leerlingen in plaats van aan oorlogs handelingen. Een tweede school word aan gewerkt. Oude ruïnes krijgen een nieuwe face-lift. Parkjes waar kinderen kunnen spelen worden opgeknapt, er verschijnen nieuwe gebouwen. De internationale gemeenschap heeft aangekondigd dat er geld beschikbaar moet komen voor renovatie van een gehele blokken. De donkerte in Dobrinja begint lichter te worden. Wij kijken er naar uit.