Kosova en Nederland 1999
De toekomst van de Nederlandse Balkanpolitiek

---

Door Jan ter Laak uitgesproken tekst tijdens een vergadering van de
Buitenlandcommissie van de PvdA op 20 april 1999.

-   Onder nationalisme versta ik, in navolging van Gellner (1993) en Detreze 
    (1999) de politieke theorie c.q- ideologie die inhoudt dat nationale
    en staatsgrenzen moeten samenvallen- Konsekwent toegepast betekent dat
    alle volksgenoten ins Heim gehaald moeten worden en dat leden van
    andere natie weggezuiverd moeten worden.
-   Op de Balkan leidde dit tot gedachte van een Groot Kroatië, een Groot 
    Servië, een Groot Albanië- Kroatië heeft het bijna gered- Als de
    federatie van Moslims en Kroaten in Bosnië uiteenvalt, en de Kroaten
    van Bosnië zich kunnen aansluiten bij Kroatië is het project van
    Tudzman voltooid- Servië wil Kosovo (minstens gedeeltelijk) behouden
    en de Bosnische Serviërs losmaken uit de Dayton-staat Bosnië en bij 
    Servië trekken- De rompstaat van de Bosnische Moslims die overblijft ,
    zal zich gedwongen voelen zich op Kroatië te oriënteren- Op de langere
    duur zal Kroatië dan wel een (con)federatie aanbieden- Herinner de
    schets op het papieren servetje in Londen- De huidige massale
    verdrijving van de Kosovaren naar Macedonië en Albanië voedt de al
    sinds de Liga van Prizren (opgericht in 1878 met oog op een Albanese
    vertegenwoordiging op het Congres van Berlijn) bestaande droom van
    "alle Albanezen in een staatsstructuur"- Het uiteenvallen van
    Macedonië dat bij verwezenlijking van deze droom het gevolg, is zal
    bij de Bulgaren, die na de Tweede Balkan Oorlog (1913) Macedonië
    verloren, de gedachte van een groot Bulgarije voeden.
-   Zware sancties zoals economische blokkade en bombardementen waarvan het 
    gehele volk de gevolgen voelt, voedt het nationalisme, versterkt de
    machtspositie van de leider en sluit  de maatschappij in zichzelf op.-
    De internationale gemeenschap tracht  nationalisme in te dammen door
    maatregelen die op uitsluiting zijn gericht en niet op maatregelen die
    op insluiting zijn gericht (zie punt  7 ).
-   Je kunt je afvragen waarom de internationale gemeenschap nooit 
    sanctiemaatregelen heeft uitgeprobeerd die alleen de leiders treffen
    (inbeslagname van banktegoeden, reisverbod enz.)- Waarom hebben
    inlichtingendiensten van de grote westerse landen en NAVO de afgelopen
    jaren verzamelde gegevens over betrokkenheid c- q-
    verantwoordelijkheid van leiders bij grove schending van humanitair
    oorlogsrecht niet (in bruikbare vorm) beschikbaar gesteld aan het
    Joegoslavie-tribunaal, ondanks herhaalde verzoeken van het Tribunaal?.
-   Onzeker is wat de komende weken c.q- .maanden zal gebeuren- Zal het 
    Duitse initiatief met behulp van Rusland een diplomatieke opening
    bieden?- Zal Milosovic om verdere verwoesting van zijn land te
    vermijden concessies doen.? bijvoorbeeld  het aanbod een deel van
    Kosovo te ontruimen?- Zal de NATO een poging doen heel Kosovo te
    veroveren? Of zal de NATO, zonder officiële aankondiging om
    gezichtsverlies te vermijden, geleidelijk ophouden met de
    luchtaanvallen.? Milosovic kan dan delen van Kosovo (kloosters, mijnen
    en omgeving van Pristina) bij Servië voegen en vluchtelingen toestaan
    (gedeeltelijk) naar de rest van Kosovo terug te keren.- Deze
    de-facto-opdeling zal internationaal niet erkend worden, maar kan
    geleidelijk als voldongen feit worden aanvaard- Aanvaarding van de
    opdeling van Kosovo zal door de Albanezen als verraad door de
    internationale gemeenschap worden ervaren- De Albanezen tekenden
    immers onder grote Amerikaanse druk en na een aantal eenzijdige
    Amerikaanse toezeggingen het autonomieverdrag van Rembouillet-
    Mogelijke opdeling van Kosovo zal leiden tot versterking van  het UCK 
    en het verlangen naar Groot Albanië voeden, ook bij de Albanese
    gemeenschap in Macedonië, en in Albanië, zeker  in het noordelijk deel
    van dit land  waar veel met de Kosovaren verwante families en clans
    wonen, en bij de grote Albanese diaspora...
-   De effecten van de huidige oorlog op de nabuurstaten zijn groot- 
    Allereerst  de economische gevolgen  maar ook op het oplaaien van
    nationalistische gevoelens in deze landen- Hongarije, pas lid van de 
    NATO, moet behoedzaam opereren vanwege de Hongaarse minderheid in
    Joegoslavië- In Budapest vinden anti-Navodemonstraties plaats- 
    Roemenië en Bulgarije zijn beiden orthodoxe landen- In Roemenië roeren
    de twee nationalistische partijen steeds luider hun trom, gesteund
    door de leider van de beruchte mijnwerkersbond- In Bulgarije bestond
    een sterke pro-Navo en EU-lobby- Het optreden van de NAVO samen met de
    frustratie dat het Westen dat verlangen heeft genegeerd, voedt
    stromingen die Bulgarije weer meer op Rusland  en Servië wil richten-
    In Griekenland, lid van NAVO en EU, is deze zelfde verdeelde houding
    in de publieke opinie aanwezig.-  De machtige orthodoxe staatskerk in
    Griekenland staat achter  haar Servische zusterkerk- In Kroatië is
    zeker onderhuids van een triomfgevoel sprake- Eindelijk krijgen de
    Serviërs een lesje- Maar ook dit land dat voor groot deel afhankelijk
    is van toerisme, voelt de effecten- 

-   De Nederlandse Balkanpolitiek zou de volgende elementen moeten omvatten:
 Op korte termijn;

-   Eenheid van Kosovo is cruciaal, iedere plan dat leidt tot de facto of de 
    jure opdeling afwijzen ; 
-   Voorkomen dat Macedonië uiteenvalt (Nederland heeft een goede  relatie

    met dit land) en dat Albanië implodeert.
-   .Terugkeer van Kosovo  in het Joegoslavisch c.q- Servisch staatsverband 
    is achterhaald- Internationaal protectoraat of VN-trustschap (idee van
    prof.Eric Suy) lijkt een onvermijdelijk interimoplossing- 
-   De UCK zal  een machtsfactor blijven- Het militair deel dient onder 
    internationale gezag omgevormd worden tot een  lokale  politie- of
    legermacht, zoals ook in Bosnië volgens het Daytonakkoord is geschied.
-   Binnen de EU dient onmiddellijk in samenwerking met UNHCR een taskforce 
    gevormd wordt die plannen uitwerkt om de vluchtelingen naar Kosovo te
    laten terugkeren (financiële middelen vrijmaken, civiele administratie
    van alle vluchtelingen opzetten, prefabwoningen op grote schaal
    beschikbaar houden enz.)-   f- Onveranderd vasthouden aan het
    Daytonakkoord zodat er geen sluipende deling van Bosnië plaats vindt.

Op  langere termijn:

 a. Alle Balkanstaten stimuleren zich te democratiseren en (als beloning)
het wenkend perspectief bieden dat zij op termijn lid kunnen worden van
Europese Unie- (Een nieuwe Jean Monnet zou moeten opstaan). -   Het
ontwikkelen van een reconstructieplan voor de Balkan- Gezien het 
    grote aandeel van de VS in de oorlog, zal de opbouw van de Balkan
    onvermijdelijk een belangrijke taak van Europa worden.
-   De installatie van een (permanente?)  EU- Balkan Konferentie om punten a 
    en b- gezamenlijk uit te werken..
-   de samenleving in Europa ervan bewust maken dat deze opbouw van de 
    Balkan en de integratie in de Europese instituties grote financiële
    offers en blijvende betrokkenheid zal vragen.
-   Het Royaumontproces van de EU  (een initiatief van de Raad van Ministers 
    van EU op 28.11.1997) dat steun verleent aan de bevordering van vrede,
    stabiliteit, interculturele samenwerking, mensenrechten en democratie
    op de Balkan en in Centraal Europa hecht grote waarde aan de rol van
    ngo's., maar blijkt  onbekend bij ngo's in ons land-   - 
-   De Nederlandse politiek moet er toe bijdragen dat de Balkanpolitiek van 
    de VS en van de EU op elkaar blijven afgestemd- Herleving van oude
    hegomoniale tendenzen van Europese mogendheden inzake de Balkan zijn
    zoals we afgelopen jaren hebben gezien is uitermate schadelijk voor
    een effectieve Balkanpolitiek.- Betrokkenheid van de VS bij de Balkan,
    ook in de toekomst, is wenselijk en wezenlijk.
-   De NATO moet ernaar streven om alle landen van de Balkan bij Partnership 
    for Peace te betrekken- De nu weggezuiverde stafchef generaal Percevic
    sprak een jaar geleden over wenselijkheid dat Joegoslavië een
    partnership for Peace met de NAVO zou aangaan.
-   Juist omdat isolering van een land nationalisme voedt, is het wenselijk 
    dat Joegoslavië zo snel mogelijk  weer zijn plaats inneemt in de VN en
    de OVSE en dat de sancties worden opgeheven.
-   Het Joegoslavie-tribunaal moet gehandhaafd en versterkt worden- 
    Regeringen moeten het Tribunaal in staat stellen artikel 7.2 van zijn
    Statuut na te komen- "The official position of any accused person,
    whether as Head of State or Government or as a responsible Government
    official, shall not relieve such person of criminal responsibility nor
    mitigate punishment"- 

Jan ter Laak.

---

menu | dDH