dDH: RIVM Milieubalans 97: vermindering milieudruk zet door

Duurzaam Nederlands Nieuws
Milieubalans 97: vermindering milieudruk zet door

Persbericht RIVM; meer info over dit onderwerp op de site van het RIVM.

VPR-pb 15/97 Bilthoven, 8 september 1997

In de MB97 wordt de balans opgemaakt van de actuele ontwikkelingen in milieudruk en -kwaliteit tegen de achtergrond van het gevoerde milieubeleid.

Geconcludeerd wordt dat voor een groot aantal verontreinigingen ondanks de groei van de welvaart de emissies in absolute zin blijven afnemen en de doorwerking van het beleid zichtbaar wordt. Dit is met name het geval voor vele industriële emissies (mede als gevolg van convenanten en MeerJaren- Afspraken), en in mindere mate voor emissies uit de landbouw. De emissies van personenauto's nemen eveneens in absolute zin af (NOx, VOS, fijn stof, CO), of nemen minder snel toe dan de afgelopen jaren; een belangrijk deel van dat effect wordt toegeschreven aan de sinds 1990 doorgevoerde accijnsverhogingen en introductie van de katalysator.

De CO2-emissies zijn in 1996 minder sterk toegenomen dan in voorgaande jaren. Daaraan kan echter nog geen structurele betekenis worden toegekend.

De voor het milieu bereikte winst wordt voor een deel weer teniet gedaan door de toenemende milieudruk vanuit voor het milieubeleid moeilijker bereikbare doelgroepen, met name de consumenten.

De stijging in het electriciteit- en aardgasgebruik zet door, evenals de productie van afval. De laatste jaren is de mobiliteit toegenomen, vooral het vliegverkeer. De verstoring rond Schiphol (veiligheidsrisico's en geluidhinder) neemt daardoor toe. Het grootste deel van de geluidgehinderden bevindt zich inmiddels op grotere afstand van de luchthaven, buiten het gebied waarvoor de wettelijke normen van kracht zijn.

Het RIVM signaleert de volgende, voornamelijk positieve ontwikkelingen:

Industrie

+ Over het algemeen is de aanpak van de vervuiling door grote industriële bronnen succesvol. Voor de meeste stoffen daalt de milieudruk gestaag, ondanks de stijgende productie (ontkoppeling). Bij de industrie namen sinds 1990 de emissies af van SO2, NOx, VOS (vluchtige organische stoffen) en fijn stof met respectievelijk 44, 22 ,43 en 52%.

+/- De CO2-emissies van de industrie bleven vrijwel constant sinds 1990.

+ De door de bedrijfstakken en overheid afgesloten milieuconvenanten en meerjarenafspraken over energie-efficiencyverbetering hebben een positief effect gehad op reductie van de milieudruk door de industrie.

+	Over het algemeen is de aanpak van de vervuiling door grote industriële bronnen succesvol. Voor de meeste stoffen daalt de milieudruk gestaag, ondanks de stijgende productie (ontkoppeling). Bij de industrie namen sinds 1990 de emissies af van SO2, NOx, VOS (vluchtige organische stoffen) en fijn stof met respectievelijk 44, 22 ,43 en 52%.
+/-	De CO2-emissies van de industrie bleven vrijwel constant sinds 1990.
+	De door de bedrijfstakken en overheid afgesloten milieuconvenanten en meerjarenafspraken over energie-efficiencyverbetering hebben een positief effect gehad op reductie van de milieudruk door de industrie.

Landbouw

+ De ammoniakemissies in de Nederlandse landbouw zijn tussen 1990 en 1996 met bijna 37% afgenomen, vooral doordat de mest werd geïnjecteerd in de bodem.

+ De emissie van fosfor door de landbouw is in de periode 1990-1996 met 16% afgenomen (5% in 1996). De scherpere fosfaatnormen zorgen voor afname van de plaatsingsruimte van mest.

+ Het gebruik van bestrijdingsmiddelen is sterk gereduceerd: meer dan 75% t.o.v. 1984-1988. De doelstelling voor het jaar 2000 is daarmee nu al gehaald. Wel heeft zich een verschuiving naar meer schadelijke producten voorgedaan

- De stikstofemissie naar de bodem neemt niet af maar fluctueert rond het niveau van 1980.

+	De ammoniakemissies in de Nederlandse landbouw zijn tussen 1990 en 1996 met bijna 37% afgenomen, vooral doordat de mest werd geïnjecteerd in de bodem.
+	De emissie van fosfor door de landbouw is in de periode 1990-1996 met 16% afgenomen (5% in 1996). De scherpere fosfaatnormen zorgen voor afname van de plaatsingsruimte van mest.
+	Het gebruik van bestrijdingsmiddelen is sterk gereduceerd: meer dan 75% t.o.v. 1984-1988. De doelstelling voor het jaar 2000 is daarmee nu al gehaald. Wel heeft zich een verschuiving naar meer schadelijke producten voorgedaan
-	De stikstofemissie naar de bodem neemt niet af maar fluctueert rond het niveau van 1980.

Het door de overheid naar aanleiding van de varkenspest geformuleerde voornemen om de varkensstapel met 25% te reduceren, zal het probleem rondom de plaatsingsruimte van mest aanzienlijk kunnen verminderen. De mestgerelateerde emissies van de totale veestapel zullen daardoor met 5-10% kunnen dalen.

Goederenvervoer

+ De groei van het goederenvervoer over weg, rail en binnenvaart lijkt enigszins af te zwakken.

+ De vrachtautomotoren zijn onder invloed van het milieubeleid schoner geworden.

- Het aandeel binnenvaart, een vanuit milieu-oogpunt gunstige vervoerswijze, is in deze periode iets gedaald. Het overheidsbeleid gericht op het verschuiven van goederenvervoer over de weg naar rail en binnenvaart heeft geen aantoonbaar effect gehad.

+	De groei van het goederenvervoer over weg, rail en binnenvaart lijkt enigszins af te zwakken.
+	De vrachtautomotoren zijn onder invloed van het milieubeleid schoner geworden.
-	Het aandeel binnenvaart, een vanuit milieu-oogpunt gunstige vervoerswijze, is in deze periode iets gedaald. Het overheidsbeleid gericht op het verschuiven van goederenvervoer over de weg naar rail en binnenvaart heeft geen aantoonbaar effect gehad.

Milieukwaliteit

+ De milieukwaliteit is in de afgelopen jaren op een aantal terreinen verbeterd. Zo is de verzurende depositie zover teruggebracht (28% tussen 1990-1996), dat deze in het noorden en westen van Nederland weinig effecten meer teweegbrengt. Op de kwetsbare zandgronden in het zuiden en oosten van Nederland veroorzaken verzuring en vermesting echter nog grote schade aan de natuur.

+ Voor het eerst deze eeuw neemt het areaal aaneengesloten natuurgebied weer toe.

+ Het percentage gehinderden door geluid afkomstig van (vlieg)verkeer en industrie is vanaf begin jaren '90 gedaald. In 1996 ondervond 41% van de Nederlanders geluidhinder door genoemde bronnen.

- De gemeten concentraties van ozon en fijn stof zijn de laatste jaren vrij stabiel, waardoor nog steeds in grote delen van Nederland luchtwegaandoeningen optreden.

+	De milieukwaliteit is in de afgelopen jaren op een aantal terreinen verbeterd. Zo is de verzurende depositie zover teruggebracht (28% tussen 1990-1996), dat deze in het noorden en westen van Nederland weinig effecten meer teweegbrengt. Op de kwetsbare zandgronden in het zuiden en oosten van Nederland veroorzaken verzuring en vermesting echter nog grote schade aan de natuur.
+	Voor het eerst deze eeuw neemt het areaal aaneengesloten natuurgebied weer toe.
+	Het percentage gehinderden door geluid afkomstig van (vlieg)verkeer en industrie is vanaf begin jaren '90 gedaald. In 1996 ondervond 41% van de Nederlanders geluidhinder door genoemde bronnen.
-	De gemeten concentraties van ozon en fijn stof zijn de laatste jaren vrij stabiel, waardoor nog steeds in grote delen van Nederland luchtwegaandoeningen optreden.

Energie en CO2

0 De koppeling tussen economische groei en emissies van het broeikasgas CO2 is sterk, hoewel energiebesparing het effect van volumegroei gedeeltelijk teniet heeft gedaan. In 1996 nam bij een economische groei van 3,3% het energiegebruik - gecorrigeerd voor temperatuurverschillen - met (slechts) 0,5% toe; aan deze vermindering van de toename kan echter geen structureel effect worden toegekend.

- De (temperatuur-gecorrigeerde) emissie van CO2 is in 1996 met 0,5% toegenomen tot een niveau bijna 8% boven dat van 1990.

0	De koppeling tussen economische groei en emissies van het broeikasgas CO2 is sterk, hoewel energiebesparing het effect van volumegroei gedeeltelijk teniet heeft gedaan. In 1996 nam bij een economische groei van 3,3% het energiegebruik - gecorrigeerd voor temperatuurverschillen - met (slechts) 0,5% toe; aan deze vermindering van de toename kan echter geen structureel effect worden toegekend.
-	De (temperatuur-gecorrigeerde) emissie van CO2 is in 1996 met 0,5% toegenomen tot een niveau bijna 8% boven dat van 1990.

De volgende, veelal negatieve ontwikkelingen worden gesignaleerd:

Consumenten

- De sterke groei van de consumptieve bestedingen uitte zich ondermeer in een toename van het energiegebruik. Vooral het electriciteitsverbruik steeg met 4% per jaar. Voor een derde deel is dit toe te schrijven aan de bevolkingsgroei en voor tweederde aan een veranderd consumptiepatroon, w.o. toegenomen gebruik van electrische apparatuur (bijv. wasdrogers).

- Ook neemt het aardgasverbruik weer iets toe.

+ Door betere afvalscheiding is in vergelijking met 1990 18% minder afval gestort of verbrand.

- Daartegenover is de hoeveelheid afval van de consumenten tussen 1990 en 1996 met 18% toegenomen. De stijging van de afvalproductie in 1996 wordt niet meer geheel gecompenseerd door de toename van het hergebruik.

- Tussen 1990 en 1996 nam de personenautogebruik met 11% toe.

0 Zonder de hogere benzineaccijnzen zou de groei van het personenauto- kilometrage 3% hoger en de CO2-emissie 7 % hoger zijn geweest. In 1996 lijkt de toename van de personenautogebruik af te nemen.

- Het aandeel buitenlandse vliegvakanties steeg in de periode van 1988- 1996 van 17 naar 25% ten koste van het aandeel autovakanties

-	De sterke groei van de consumptieve bestedingen uitte zich ondermeer in een toename van het energiegebruik. Vooral het electriciteitsverbruik steeg met 4% per jaar. Voor een derde deel is dit toe te schrijven aan de bevolkingsgroei en voor tweederde aan een veranderd consumptiepatroon, w.o. toegenomen gebruik van electrische apparatuur (bijv. wasdrogers).
-	Ook neemt het aardgasverbruik weer iets toe.
+	Door betere afvalscheiding is in vergelijking met 1990 18% minder afval gestort of verbrand.
-	Daartegenover is de hoeveelheid afval van de consumenten tussen 1990 en 1996 met 18% toegenomen. De stijging van de afvalproductie in 1996 wordt niet meer geheel gecompenseerd door de toename van het hergebruik.
-	Tussen 1990 en 1996 nam de personenautogebruik met 11% toe.
0	Zonder de hogere benzineaccijnzen zou de groei van het personenauto- kilometrage 3% hoger en de CO2-emissie 7 % hoger zijn geweest. In 1996 lijkt de toename van de personenautogebruik af te nemen.
-	Het aandeel buitenlandse vliegvakanties steeg in de periode van 1988- 1996 van 17 naar 25% ten koste van het aandeel autovakanties

Gezondheid en veiligheidsrisico's

De verstoring rondom Schiphol is toegenomen:

- Tussen 1990 en 1996 is het aantal inwoners rond Schiphol dat binnen het een-miljoenste risicogebied woont, verdubbeld. Deze toename wordt veroorzaakt door de groei van het aantal vliegtuigbewegingen, de toename van het vliegtuiggewicht, de groei van de bevolking en de wijziging van de routestructuur.

- Het aantal geluidbelaste woningen binnen het wettelijke 35 Ke-gebied lag in 1996 nog 7% onder het referentieniveau van 1990. Inmiddels dreigt in 1997 opvulling van het 35 Ke-contour. Het grootste deel van de geluidgehinderden bevindt zich echter buiten de 35Ke-zone, dus op grotere afstand van de luchthaven.

-	Tussen 1990 en 1996 is het aantal inwoners rond Schiphol dat binnen het een-miljoenste risicogebied woont, verdubbeld. Deze toename wordt veroorzaakt door de groei van het aantal vliegtuigbewegingen, de toename van het vliegtuiggewicht, de groei van de bevolking en de wijziging van de routestructuur.
-	Het aantal geluidbelaste woningen binnen het wettelijke 35 Ke-gebied lag in 1996 nog 7% onder het referentieniveau van 1990. Inmiddels dreigt in 1997 opvulling van het 35 Ke-contour. Het grootste deel van de geluidgehinderden bevindt zich echter buiten de 35Ke-zone, dus op grotere afstand van de luchthaven.

Het beleid is erop gericht dat in 2003 (realisatie 5e baan) het een-miljoenste veiligheidsrisico en de geluidbelasting tot het niveau van 1990 moeten zijn teruggebracht.

Meer informatie op de RIVM site (samenvatting, bestelinfo e.d.)

[Menu] [dDH]

Duurzaam Nederlands Nieuws Milieubalans 97: vermindering milieudruk zet door